İSO Türkiye İmalat PMI anketinin kasım ayı sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, ekimde 48,4 olan manşet PMI, geçen ay 47,2'ye geriledi ve üst üste beşinci ay eşik değerin altında kaldı. Söz konusu yavaşlama son bir yılın en sert yavaşlaması oldu.
Hem yurt içindeki hem de dışındaki durağan piyasa koşulları, son çeyrek ortasında yeni siparişlerin ivme kaybının sürmesine ve böylece Kasım 2022'den bu yana en sert yavaşlamanın kaydedilmesine yol açtı.
Talepteki zayıflamaya bağlı olarak imalatçılar üretimi son bir yıldaki en yüksek oranda azalttı. Anket katılımcılarına göre, jeopolitik gerginlikler ve ham madde teminindeki zorluklar da üretimin gerilemesinde etkili oldu. Üretimdeki düşüş, imalatçıların istihdam hacmini art arda ikinci ay daraltmasına yol açarken, işten ayrılmalar ve emeklilikler de düşüşe katkı yaptı.
İstihdamdaki gerileme ılımlı olmakla birlikte Ekim 2022'den bu zamana kadarki en yüksek oran olarak kayıtlara geçti. Kasım ayı verileri, Türk imalat sektöründe istihdamın üst üste ikinci kez aylık bazda daraldığını gösterdi. Anket katılımcıları, istihdamdaki düşüşün yetersiz iş yükü, istifalar ve emekliliklerden kaynaklandığını belirtti.
Kasım ayında satın alma faaliyetlerinin yanı sıra firmaların girdi ve nihai ürün stoklarında da azalma gözlendi. Girdi maliyetleri enflasyonu kasımda son 6 ayın en düşük seviyesine gerilemesine rağmen yüksek seviyelerde kalmayı sürdürdü. Firmalardan alınan geri bildirimler, bu gelişmede Türk lirasının değer kaybına bağlı olarak ham madde fiyatlarındaki artışın etkili olduğunu gösterdi.
BÜYÜME 3 SEKTÖRLE SINIRLI KALDI
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI raporu, geçen ay da imalat sanayisinin faaliyet koşullarındaki zayıflığın yaygın olduğuna işaret etti.
Kasım ayında sınırlı sayıda sektör iyileşme sinyali verirken, özellikle giyim ve deri ürünlerinde belirgin bir yavaşlama oldu. Kasımda giyim ve deri ürünleri sektörünün üretim hacminde Kovid-19 salgınının ilk dalgasından bu yana görülen en yüksek oranlı düşüş gerçekleşirken, 6 sektörde daha yavaşlama yaşandı ve böylece büyüme yalnızca 3 sektörle sınırlı kaldı.
Kara ve deniz taşıtları üretimi son 3 aydır ilk kez iyileşti ve güçlü bir artış kaydetti. Gıda ürünleri ve metalik olmayan mineral ürünlerde ise ılımlı artışlar görüldü.
Gıda ürünleri öncülüğünde 3 sektör yeni sipariş hacmini artırırken, elektrikli ve elektronik ürünlerde siparişler yatay seyretti. Sektörlerin çoğunluğunda yeni siparişler azaldı. Yeni ihracat siparişlerinde ise büyüme yalnızca gıda ürünleri ile makine ve metal ürünlerinde gözlendi.
SATIN ALMA FAALİYETLERİNDE İVME KAYBI
Bazı sektörlerde istihdam artışı olmasına rağmen düşüş yaşanan sektörler çoğunlukta. İstihdamda en sert kayıp giyim ve deri ürünlerinde gerçekleşti ve bu düşüş 3,5 yıldan uzun bir sürenin en yüksek hızı oldu.
Kasımda satın alma faaliyetleri de 10 sektörden 6'sında ivme kaybetti. Döviz kurlarındaki artışın ham madde fiyatlarını yukarı çekmesi nedeniyle girdi maliyetleri enflasyonu genel olarak yüksek seyretti. En hızlı yükseliş gıda ürünlerinde görülürken, en ılımlı artış ana metallerde gerçekleşti. Ana metaller aynı zamanda nihai ürün fiyatlarının da en düşük oranda arttığı sektör oldu.
Satış fiyatları enflasyonunda ise en keskin yükseliş makine ve metal ürünlerinde kaydedildi.
Veriler, girdi talebindeki zayıflamayla birlikte tedarik zincirleri üzerindeki baskının hafiflediği yönünde sinyal verdi. Teslimat süreleri 3 sektörde kısalırken en belirgin iyileşme tekstilde görüldü. Tedarik sürelerindeki artış, yalnızca makine ve metal ürünleri ile ana metal sektörlerinde hızlandı.
"SEKTÖRDEKİ YAVAŞLAMA DAHA BELİRGİN HALE GELDİ"
Açıklamada değerlendirmelerine yer verilen S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, "Türkiye İmalat PMI verileri, yılın sonuna doğru yaklaşılırken sektördeki yavaşlamanın daha belirgin hale geldiğini göstermesi bakımından endişe verici. Hem yurt içi hem de yurt dışında genel olarak yaşanan talep zayıflığı, firmaların yeni sipariş almasını giderek zorlaştırıyor ve bu durum üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerinin azaltılmasına yol açıyor." ifadesini kullandı.