Serbest piyasa ekonomisi gerekçesiyle şişirilen fiyatlar artık vatandaşları dedektif gibi yaptı. Temel gıda ürünlerinden temizlik ürünlerine kadar aynı marka aynı üründe beş kata kadar varan fiyat farkı insanları isyan ettiriyor. Arada fiyat farkının afaki oranlara çıkması nedeniyle artık vatandaşlar her bir ürünü tek tek inceliyor. Geçtiğimiz günlerde sosyal medyada üç farklı fiyatıyla dikkati çeken diş macununun ardından biz de birçok ürünü yakın markaja aldık. Deterjandan kağıt havluya peynirden hububat ve atıştırmalığa kadar, aynı ebatta aynı marka ürünler arasındaki fiyat farkı karşısında şok geçirdik. Yerli marka ürünlerde fiyat farkı iki-üç katına çıkıyor. Bu fark ithal marka ürünlerde ise neredeyse beş kat...
AYNI ÜRÜNDE İKİ KAT FARK
Örneğin 6'lı selpak kağıt havlu bir sanal markette 100 TL iken aynı ürün başka bir sanal markette 185 TL. Pınar'ın 800 gramlık beyaz peyniri bir zincir markette 169 TL iken, başka bir zincir markette 332 TL. Yudum 5 litre pet ayçiçek yağı büyük bir zincirin sanal marketinde 234 TL iken, başka bir markette üç kata yakın fiyat artışıyla 625 TL'den satılıyor. Komili 500 ml sızma meyvemsi zeytinyağı bir markette 59 TL iken başka bir markette 238 TL. Eti 393 gr 3'lü Burçak bisküvi bir markette 29 TL'den satılırken bu fiyat başka markette 42.50 TL'ye kadar çıkıyor.
İTHALDE FİYAT 5'E KATLIYOR
Aynı ürün arasındaki fiyat farkı özellikle ithal markalarda 4-5 kata kadar çıkabiliyor. Örneğin Finish 100'lü tablet bulaşık makinesi deterjanının fiyatı 380 TL ile 1.359 TL arasında değişiyor. Ariel 12 kilogramlık bir çamaşır deterjanı online platform sitesinde 397 TL iken zincir markette 710, başka bir sanal markette ise 720 TL'ye çıkıyor. Fairy 2.600 ml sıvı bulaşık deterjanı bir markette 99 TL iken başka bir sanal markette aynı ürün 468 TL'den satılıyor.
BİR ÜRÜNDE İNDİRİRKEN DİĞERİNDE FİYATI ARTIRIYOR
Market indirimlerinin bir pazarlama stratejisi olduğunu söyleyen uzmanlar, "Örneğin siz diş macununda rakiplerinize oranla fiyatı düşürürsünüz. Ancak aynı raftaki diş fırçasının da fiyatını artırırsınız. Genellikle bu iki ürün birlikte alınır. Tüketici indirim var diye o ürünü alır ancak diğer üründeki fiyatın yüksekliğine dikkat etmez. Yine kahvaltılık reyonunda beyaz peynirde yüzde 50 indirim yaparsınız ancak zeytin, salam, sosis, yumurta gibi diğer ürünlerin fiyatını artırırsınız. Kişi indirimli ürün aldığını sanır" dedi.
AYNI MARKETTE ŞUBELER ARASI DAHİ FİYAT FARKI VAR
Aynı marka aynı ebatta ürünlerin arasındaki afaki fiyat farkı sadece farklı marketlerde değil aynı marketin şubeleri arasında dahi oluyor. Aynı üründe bazı şubelerinde indirim yaparken diğerlerinde yapmıyor. Marketler, bu durumun açıklamasını ise üründeki stokların artmasından kaynaklandığını, stok eritmek için o şubeye özel indirim yapıldığını aktarıyor. Ancak uzmanlar böyle bir durumun etik olmadığına dikkati çekiyor.
AFAKİ FARK FAHİŞ FİYAT UYGULAMASINA GİRER
Tüketici Başvuru Merkezi Başkanı Avukat İbrahim Güllü, serbest piyasa ekonomisinde marketler arasında fiyat farkının olması gerektiğini belirterek, "Ancak bu fark 3-4 kata çıkıyorsa burada fahiş fiyat uygulaması vardır. Bu durum fahiş fiyata girer ve tüketici bu konuda Ticaret Bakanlığı ve Cimer'e şikâyette bulunabilir" dedi. Son dönemde tüketicinin fiyat algısının kaybolduğunu anlatan Güllü, o nedenle ne ucuz ne pahalı artık ayırt etmekte güçlük çekildiğini, bu nedenle fiyat karşılaştırması olan sitelere talebin arttığını kaydetti. Ticaret Bakanlığı'nın bu tür afaki fiyat oyunlarının önüne geçmek için 7 Aralık 2022'de perakende yönetmeliğinde değişikliğe gittiğini aktaran Güllü, şunları anlattı: "6585 Sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu'na dayanılarak çıkartılan perakende ticarette uygulanacak ilke ve kurallar hakkındaki yönetmeliğe 12/Ç maddesi eklendi. Buna göre zincir marketler için yeni kural getirildi. Karara göre, şube sayısı 200'den fazla olan zincir mağazalar, satışa sundukları ürünler ile şubelerine ilişkin verileri bakanlıkça (Ticaret Bakanlığı) belirlenen sisteme aktarmakla yükümlü olacak. Bu veriler kurum, kuruluş ve kamuoyu ile paylaşılabilecek. Karar sayesinde tüketicinin fiyat karşılaştırması yapabilmesinin önü açılacak. Bu yönetmelik tam anlamıyla uygulanmaya başladığında bu kadar afaki fiyat farkları da kalmayacaktır."
