Saadet zinciri ya da piramit satış sistemi adı verilen dolandırıcılıklara son olarak "güneş tarlası" dolandırıcılığı da eklenirken, yüksek kâr etme arzusuyla tüm birikimini dolandırıcılara kaptıranların sayısı da giderek artıyor. Ticaret Bakanlığı, vatandaşların bu tür dolandırıcılık faaliyetlerine kanmaması için dikkat etmesi gereken hususları ve sahtekârların izledikleri yöntemleri açıkladı. Tarihin en eski dolandırıcılık yöntemlerinden olan ponzi sistemi ve saadet zinciri, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de hayal satmaya devam ederken, hâlâ birçok vatandaş yüksek kazanç elde etme hırsıyla bu tip sahtekarların tuzağına düşüyor.
ALET OLMAYIN
Son olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) "güneş tarlası" kurma vaadiyle binlerce vatandaşa arsa payı satan Kainat Enerji, Enerji Tarlası ve İhya Enerji şirketleri hakkında suç duyurusunda bulunurken, Ticaret Bakanlığı ise vatandaşların bu tip dolandırıcılıklara alet olmamaları için dikkat etmeleri gereken hususları açıkladı.
Saadet zinciri ya da piramit satış sistemi nedir?
Piramit
satış sistemi, katılımcılarına bir miktar para veya malvarlığı ortaya koymak karşılığında, sisteme aynı şartlar altında başka katılımcılar bulma koşuluyla kazanç olanağı ümidi veren sistemlerdir. Malvarlığı kazancının elde edilmesini tamamen veya kısmen diğer katılımcıların da koşullara uygun davranmasına bağlı kılan, gerçekçi olmayan veya gerçekleşmesi çok güç olan kazanç beklentisi sistemi olarak tanımlanıyorlar.
Piramit satış sisteminin yaptırımı nedir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a göre piramit satış sisteminin kurulmasının, yayılmasının veya tavsiye edilmesinin yasak olduğu hüküm altına alınmıştır. Piramit satış sistemini başlatan, düzenleyen, toplantı, elektronik posta veya diğer birçok kimsenin de katılımını sağlamaya elverişli yöntemlerle yayan, böyle bir sistemin diğer bir şekilde yayılmasını ticari amaçlarla destekleyenler hakkında Ceza Kanunu'nun ilgili hükümleri gereğince idari yaptırımlar uygulanıyor.
Sistemden yüksek kazanç elde ettiğini iddia edenler dikkate alınmalı mı?
BU tür şirketlerin yeni üyeler bulabilmek için yaptıkları sunumlarda anlatılan başarı hikâyeleri ile sisteme daha önce girenlerin elde ettikleri yüksek kazanç hikâyeleri yerine mümkünse bir yeminli mali müşavir ya da bağımsız denetim kuruluşu tarafından onaylanmış kazanç ve komisyon dağıtım tablolarının incelenmesinde yarar bulunuyor.
Firmanın şirket statüsünün bulunması bu tarz bir satış yöntemi izleyebilmesine müsaade eder mi?
BU tür faaliyetlerin şirket gibi bir tüzel kişilik kurularak organize edilmesi bakanlıktan izin alındığı anlamına gelmiyor. Bakanlık ya da başka bir kamu kurumunun bu tür bir faaliyete izin verme yetkisi bulunmuyor. Serbest piyasa kuralları içerisinde hareket edildiği, bazı şirketlerin, ticari faaliyetleri ile temsilcilerinin elde ettiği komisyonlara ilişkin vergisel yükümlüklerini yerine getirerek vergilerini ödemeleri halinin o şirket ya da şirketlerin tamamen yasal olarak faaliyet gösterdiği anlamına gelmeyeceği ifade ediliyor.
Bir satış organizasyonunun piramit satış sistemi olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Piramit satış sistemlerinin en belirgin özellikleri; kazanç garantisi vermesi, "hayatta bir kez karşınıza çıkacak bir fırsat" ya da "iş işten geçmeden satın alın" gibi baskıcı söylemlerle tanıtılmasıdır. Vaat edilen kâr tekliflerinin normal koşullar dikkate alındığında gerçek olamayacak kadar yüksek olması dolandırıcılık göstergesidir. Yüksek kazanç vurgusuyla gösterişli şekillerde tanıtılması, kazanç vaadi dışında sistem hakkında sağlıklı bilgi verilmemesi en fazla izlenilen yöntemlerdir. Bu sistemler genelde yüksek ücretli olanlara yönlendirme yaparlar. Kimi piramit sistemlerde emsal ürünler ile mukayese edilmesinin önüne geçilmesi amacıyla ürünlerin piyasada benzeri olmayan ya da antika veya koleksiyon özelliği olduğu iddia edilir.
