Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) elebaşı Fetullah Gülen'in ölümü sonrası hain terör örgütünün Türkiye ekonomisine ağır faturası yeniden gündeme geldi. FETÖ'nün hükümeti hedef aldığı 17-25 Aralık operasyonları ve ülke yönetimini ele geçirmek amacıyla planladığı ancak başarısızlıkla sonuçlanan 15 Temmuz hain darbe girişiminin Türk ekonomisine maliyeti ağır oldu. 17-25 Aralık darbe girişiminin Türkiye'ye maliyeti 120 milyar dolar olurken, 15 Temmuz darbe girişiminin faturasının da 400 milyar doları aştığı tahmin ediliyor.
FAİZ 3 KAT YÜKSELDİ
17-25 Aralık operasyonları sonrası dolar kuru yükselişe geçti. 16 Aralık 2013'te 1.94 TL seviyesinde olan dolar, yılı 2.15'ten kapattı. Kur, 2014 yılının mart ayında 2.30 seviyesine yaklaştı. Bu dönemde, 93.178 puanla tarihi zirvesine ulaşan BİST 100 Endeksi, 2013 yılının son işlem gününü 67.801 puandan kapandı. Yüzde 4.61'e inen devlet borçlanma faizi, 2014 yılının mart ayında yüzde 12 seviyelerine çıktı.
BORSADA BÜYÜK DÜŞÜŞ
Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, 15 Temmuz 2016 sonrasındaki ilk işlem gününde yüzde 7.08 ile tarihinin en sert düşüşlerinden birini yaşadı. Endeks haftalık bazda yüzde 13.4 oranında değer kaybettti.
DOLAR YÜZDE 5 ARTTI
14 Temmuz 2016'da günü 2.8778 TL'den kapatan dolar, 15 Temmuz'daki hain darbe girişiminin ardından yüzde 5.1'lik artışla 3.0250 seviyesine yükselmişti. Araya giren hafta sonu sebebiyle uluslararası piyasaların kapalı olması ve darbe girişiminin kısa sürede bastırılması, göstergelerin daha da kötüleşmesini engelleyen unsurlar olmuştu. Hain FETÖ darbe girişiminin büyük oranda bastırıldığı pazartesi günü, borsa yüzde 7 düşüşle 76.957 puandan günü tamamlamıştı. Haftanın devamında da düşüş eğilimini sürdüren endeks, haftayı yüzde 13.39'luk değer kaybıyla kapatmıştı.
HIZLI TOPARLANMA
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, darbenin, ülke ekonomisine doğrudan maliyetinin yaklaşık 160 milyar dolar, dolaylı maliyetinin ise çok daha fazla olduğuna dikkati çekti. Darbe girişiminin kişi başı maliyetinin 2 bin doları geçmiş olabileceğini, ülke ekonomisine dolaylı maliyetinin ise toplamda 400 milyar doları aştığını belirten Şener, kredi derecelendirme kuruluşlarının hızlıca not indirimine gittiklerini ancak darbe sonrası yaşanan hızlı toparlanma sayesinde bu indirimlerin gerekli olmadığını savundu.
10 YIL ZAMAN KAYBI
2013'te 12 bin 582 dolara ulaşan kişi başına gelir darbe girişimi ile birlikte 2020 yılına gelindiğinde 8 bin 600 dolara kadar indi. Ancak 2023 yılına gelindiğinde 13 bin 243 dolar seviyesine tekrar ulaşılabildi. Kümülatif olarak büyüme süreci göz önüne alındığında geçen yıl yaklaşık olarak 19 bin 600 doları aşması hedeflenen kişi başına gelirin, 13 bin dolar civarında kaldığını vurgulayan Şener, "Darbe süreci, kişi başına gelir kayıpları açısından 10 yıllık bir zaman kaybına yol açtı" dedi. Şener, 2015'te 19.3 milyar dolar olan doğrudan yabancı yatırımların darbe girişimi ile birlikte 2020'de 7.7 milyar dolara kadar düştüğüne işaret ederek, geçen yıl ancak 10.7 milyar dolara ulaşılabildiğini söyledi.
MASAK GÖZ AÇTIRMADI
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanlığı, Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanmasının (FETÖ/ PDY) finansman kaynaklarının kesilmesi için çalışmalarını kesintisiz sürdürerek, 2022- 2024 yıllarında örgütle irtibatlı 6 bin 936 rapor düzenledi, 18 bin 22 gerçek ve tüzel kişiyi analize tabi tuttu. Söz konusu dönemde 693 gerçek ve tüzel kişinin mal varlığının dondurulmasına karar verildi. FETÖ/PDY'nin finansal sektördeki ve bağlantılı şirketlerine kayyum atandı. Devralındığındaki toplam aktif büyüklüğü 42.3 milyar lira seviyesinde olan 784 şirket, Tasarruf Mevduatı Sgorta Fonu'nun (TMSF) yönetimine geçti.
