Emeklilikte yaşa takılanların
gözü kulağı bugün yapılacak Kabine
Toplantısı'nda olacak. Geçtiğimiz haftaya
damgasını vuran "yaş sınırı" konusuna
son noktayı Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan'ın koyması bekleniyor.
Erdoğan'ın bu konuda Hazine ve Maliye
Bakanlığı ile Çalışma Bakanlığı'ndan
yeniden bir değerlendirme yapması istediği
ifade ediliyor. EYT'te "tarih, prim,
yıl, başvuru, tazminat, aylık" konuları
da bu çalışmayla netleşmiş olacak.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat
Bilgin, Meclis Genel Kurulu'nda EYT
düzenlemesinin "en
geniş kapsamlı haliyle yapılacağını"
açıklarken, "yaş sınırına" ilişkin
resmi ağızdan gelen bir açıklama yok.
Kulislerde 50-52 ile başlayan yaş sınırı
iddiaları kadınlarda 46 erkeklerde 48'e
düştü. Devletle birlikte şirketler de yeni
emeklilere kıdem tazminatı konusunda
planlama yapıyor. Yeni yılda asgari ücrete
yapılacak zammın yüzde 40-50 olması
durumunda emekli olacakların alacağı
kıdem tazminatı da aynı oranda artacak.
Yasa kapsamında emekli olup çalışanların
maaşları düşmeyecek. Yasal düzenlemeye
yönelik kritik soruların yanıtları şöyle:
Yaş sınırı mağduriyete neden olur mu?
Uzmanlara göre, 48-50 yaş sınırı gelmesi durumunda bugün EYT bekleyenlerin üçte biri mağdur olabilir. 1999'dan önce işe giren bütün kadınlar emekli olmayı bekliyor. Örneğin, 1998'de 22 yaşında işe giren kadın bir çalışan 24 yıllık hizmete sahip. Yeni yılda emekli olmayı beklerken 48 yaş sınırı durumunda 2 yıl, 50 yaşta da 4 yıl beklemek durumunda. Emeklilikte yaş konusu üç döneme bölünmüş durumda; 1999 öncesi (Kadın 43, erkek 58 kademeli), 1999-2008 arası (Kadın 58, erkek 60 sabit), 2008 (58'le başlayan 65'e, erkeklerde 60'la başlayan 65'e kadar giden kademeli). Uzmanlara göre yaşta bir kademe söz konusu olacaksa bu 1999 ile 2008 arasında olmalı.
EYT'de yaş sınırı olacak mı?
Bakanlıkça
yürütülen çalışma sürecinde, EYT ile ilgili herhangi bir yaş şartı aranmayacağı, 1999 öncesi işe başlayan kadınların 20, erkeklerin de 25 sigortalılık süresi kapsamında emekli olacağı ifade edildi. Örneğin; 1999 yılında 22 yaşında işe başlayan bir kadın çalışan 23 yıllık sigortalılık süresini doldurmuş durumda. Yaş sınırı olmaması durumunda 45 yaşında emekli olmaya hak kazanırken, 50 yaş sınırı gelmesi durumunda 5 yıl beklemek durumunda kalacak. Bu durumda eski ve yeni EYT'liler oluşacak. Yaş sınırının tartışmaya açılmış olması kademeli bir geçiş olacağı izlenimi yaratıyor. EYT'lilerin beklentilerini karşılayacak kapsamlı bir yasal düzenleme bekleniyor.
Yasa'da 8 Eylül 1999 tarihi değişir mi?
Anayasa
Mahkemesi 23 Kasım 2001 tarihinde 8 Eylül 1999 tarihli 4447 sayılı Yasa'nın emeklilikle ilgili maddelerini iptal etmişti. Yasanın yeni halinin 6 ay içinde yasalaşmasını istedi. 23 Mayıs 2002'de 4759 sayılı Kanun yürürlüğe girdi. Bu kanunda atıfta bulunulan tarih 1999 olup EYT yasasında da bu esas alınacağı kesin.
EYT kapsamında emekli olanların aylıkları aynı mı olacak?
Primi düşük olanla fazla olanın aylık farkı olacak. Örneğin, 5 bin prim gün sayısı ile emekli olan vatandaş en düşük emekli aylığı olan 3.500 lira alırken, 9 bin prim günüyle emekli olanın alacağı aylık bunun çok üzerinde olacak. 1999 öncesi yatırılan yüksek primler büyük avantaj sağlıyor.
18 yaşından küçük olanlar da EYT'li olabilecek mi?
İşe
başlanan tarihte 18 yaşından küçük olanların sigorta girişi kabul ediliyor. Sigortalılık süreleri ile bu yaşı doldurduktan sonra başlatılıyor. EYT kapsamında olurlar, sigortalılık süresi koşulu da bu yaşı doldurduğu tarihten başlatılarak hesaplanır.
Yasayı bekleyenlerin önceliği ne olmalı?
Hangi
kapsamda çalışırsanız çalışın mutlaka hizmet dökümünüzü inceleyin. Doğum tarihi, ilk işe giriş tarihi, hizmet dökümündeki çalışma gün sayıları kontrol edilmeli. Hata varsa yasa girmeden önce düzeltilmesinde fayda bulunuyor. Birden fazla sigorta statüsünde çalışması olanlar e-devlet üzerinde birleştirmeyi gerçekleştirebilir. Prim ödeme gün sayısı yetmeyenler borçlanmaya gidebilir. Bağ-Kur'lular vergi kaydı ibrazıyla başlangıcı öne çekebilir.
Kısmi emeklilik koşulları değişir mi?
Mevcut
uygulamada 15 yıl ve 3.600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabiliyor. Bu uygulama, emeklilikte prim ödeme gün sayısı koşulunu yerine getiremeyen, yaşı ilerleyen kişiler için normal emeklilikten daha az primle emeklilik imkânı sunuyor. EYT ile yapılacak düzenlemenin kısmi emeklilik şartlarında değişiklik getirmesi beklenmiyor.
