Devlet, engellilerin içinde bulunduğu zor koşulların giderilmesine katkıda bulunmak, sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını kolaylaştırmak ve rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla gelir, emlak, motorlu taşıtlar, özel tüketim ve gümrük vergisi uygulamalarında avantajlar sunuyor.
3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla derlenen bilgilere göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca (GİB) engellilere vergi uygulamalarında çeşitli indirim ve istisnalar sağlanıyor.
Gelir Vergisi Kanununa göre, çalışma gücünün asgari yüzde 80'ini kaybedenler birinci derece, yüzde 60'ını kaybedenler ikinci derece, yüzde 40'ını kaybedenler ise üçüncü derece engelli sayılıyor.
Yetkili hastanelerce düzenlenen ve Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanan raporlar vergi indirimi uygulamalarında dikkate alınıyor.
Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indirimi uygulamasından, engelli ücretli, bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli, engelli serbest meslek erbabı, bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı yararlanabiliyor. Bu kapsamda, birinci derece engelliler için aylık 2 bin lira, ikinci derece engelliler için 1170 lira, üçüncü derece engelliler için 500 lira engellilik indirimi uygulanıyor. Böylelikle örneğin birinci derecedekilere yıllık 24 bin lira engellilik indirimi sağlanıyor.
ÖZEL TERTİBATLI ARAÇLARIN İTHALATINDA GÜMRÜK VERGİSİ AVANTAJI
Malul ve engellilerin hayatlarını idame ettirebilmeleri için kişisel kullanımına mahsus özel olarak üretilen motorlu ya da motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşya, malul ve engellilerin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan motorlu kara vasıtaları, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc'ye kadar olan 3 yıldan eski olmayan otomobiller için gümrük vergisi muafiyeti tanınıyor.
Bu araçların engelli kişi tarafından, başka bir engelliye herhangi bir süre kısıtı bulunmaksızın ve gümrük vergileri tahsil edilmeksizin devri gerçekleştirilebilirken, engelli kişi tarafından, engelli olmayan başka bir kişiye serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren üç yıl geçmeden satışı mümkün olmuyor. Araçların serbest dolaşıma girdiği tarihten itibaren 3-10 yıl arasında engelli olmayan başka bir kişiye satışında gümrük vergileri tahsil ediliyor, 10 yıl sonrasında, söz konusu araçların satışında ise gümrük vergisi uygulanmıyor.
ENGELLİLİK DERECESİ YÜZDE 90 VE ÜZERİNDEKİLER İÇİN ÖTV İSTİSNASI
Yurt içinden alınan taşıtlarda sağlanan ÖTV avantajı da engellilerin hayatını kolaylaştırıyor.
Engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olan malul veya engelliler tarafından 5 yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV'den müstesna tutuluyor. Bu istisnadan yararlanmak için taşıtın özel tertibatlı olması, malul veya engellinin taşıtı bizzat kullanması şartı aranmıyor.
ÖTV avantajından yararlanmak için engel sebebinin önemi bulunmazken, görme, işitme, konuşma veya ortopedik olabileceği gibi zihinsel engelliler veya böbrek rahatsızlığı olanlar da bu istisnadan yararlanabiliyor.
Bu yıl için motor silindir hacmine bakılmaksızın, hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 2022 yılı için 450 bin 500 liranın altında olan binek otomobil, panelvan, pikap, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon gibi taşıtların ilk iktisabı ÖTV'den istisna tutuluyor.
Eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip van, panelvan, kamyonet, pikap gibi taşıtlar ile motor silindir hacmine bakılmaksızın motosikletlerde engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olan malul veya engelliler tarafından beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV'den müstesna tutuluyor.
Bu uygulamada, taşıtta herhangi bir mekanik ilave veya tadilat (özel tertibat) yapılması şartı aranmıyor. ÖTV istisnası kapsamındaki 450 bin 500 liralık tutar, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren 2022 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacak.
MTV, KDV VE KONUT VERGİSİNDE İSTİSNA UYGULAMALARI
Ayrıca, engellilik dereceleri yüzde 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malul ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar motorlu taşıtlar vergisinden istisna tutuluyor.
Katma Değer Vergisi Kanuna göre, engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimi de KDV'den istisna olarak değerlendiriliyor.
Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç, örneğin, görme engellilerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye, ortopedik engellilerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi cihaz ve araçlar ile özel bilgisayar programları istisna kapsamında kabul ediliyor.
Malul ve engellilere vergi açısından sağlanan imkanlardan biri de emlak vergisinde uygulanmaya başlandı. Türkiye sınırları içinde brüt 200 metrekareyi geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisseye sahip olan engelliler, indirimli bina vergisi avantajından yararlanarak emlak vergisi ödemiyor.