Milyonlarca çalışanı doğrudan ve dolaylı yoldan etkileyecek asgari ücret 2023 tutarı belli oldu. Ocak 2022'ye göre yüzde 100, Temmuz'a göre ise yüzde 54,66 artış yapılan asgari ücret, 5 bin 500 lira 35 kuruştan 8 bin 506 lira 80 kuruşa çıkarıldı. Brüt asgari ücret böylece 10 bin 8 lira oldu. Belirlenen yeni tutardan sadece asgari ücretle çalışanlar değil, çok geniş bir kesim de etkilenecek. Asgari ücretteki artışın diğer çalışanların maaşına zincirleme bir yansıması olacak.
Asgari ücretin artırılmasıyla ücret ve maaş geliri elde eden tüm çalışanların vergi dışı bırakılacak kazanç tutarı da yükselecek. Ancak etki bununla sınırlı değil. İşte asgari ücretin milyonlara yansımaları…
İŞSİZLİK MAAŞI
Takvim Gazetesi'nden Çığıl Ön Yener'in haberine göre, asgari ücret ile işsizlik maaşında en düşük ve en yüksek tutarlara yansıyacak. Son 4 aylık ücret ortalaması üzerinden hesaplanan işsizlik ödeneği, brüt maaşın yüzde 40'ı oranında oluyor, ancak brüt asgari ücretin 80'ini geçemiyor. Bu ücretten sadece damga vergisi kesiliyor. Halen işsizlik maaşı en az 2 bin 588 lira 40 kuruş, en çok 5 bin 176 lira 80 kuruş. Damga vergisi kesilmiş olarak en az 2 bin 568 lira 75, en çok 5 bin 137 lira 50 kuruş ödeniyor. Yeni asgari ücrete göre işsizlik maaşı en az 4 bin 3 lira, en çok 8 bin 6 liraya çıkacak. Damga vergisi kesilmiş olarak işsizin eline en az 3 bin 972 lira, en çok 7 bin 945 lira geçecek.
TAZMİNATLAR
En düşük ihbar ve kıdem tazminatı da asgari ücretle artıyor. Halen işten çıkartılan asgari ücretlinin kıdem tazminatı çalıştığı her yıl için 6 bin 471 liradan hesaplanıyor. 1 Ocak'tan sonra işten ayrılan bir çalışana çalıştığı her yıl için en az 10 bin 8 lira kıdem tazminatı ödenecek.
Bu tutardan sadece damga vergisi kesilecek. Her yıl için 9 bin 932 lira verilecek. Asgari ücretlinin ihbar tazminatı da 6 aydan az çalışan için 2 bin 543 liradan 3 bin 934 liraya, 6 ay-1.5 yıl çalışan için 5 bin 87 liradan 7 bin 868 liraya, 1.5-3 yıl arası çalışan için 7 bin 631 liradan 11 bin 803 liraya, 3 yıl ve üstünde çalışan için 10 bin 175 liradan 15 bin 737 liraya yükselecek.
İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ
Asgari ücretliler doğum izninde 16 bin 105 lira iş göremezlik ödeneği alıyor. Hastalananların rapor paraları da günlük yatarak tedavide 107,85, ayakta tedavide 143,80 lira. Bu tutarlar da yükselecek. Yeni asgari ücrete göre annelere doğum iznindeyken devletin ödediği ödenek 24 bin 908 liraya çıkacak. En düşük günlük rapor parası da yatarak tedavide 166,80, ayakta tedavide 222,40 liraya ulaştıracak.
YARI ZAMANLI ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
Doğum izni sonrası isteyen anneler birinci çocuk için 60, ikinci çocukta 120 ve üçüncü çocukta 180 gün süreyle yarım çalışma yapabiliyor. Anneler işverenden yarım maaş alırken, İŞKUR da çalışılmayan sürenin ücretini brüt asgari ücret üzerinden ödüyor.
Bu ödemeden damga vergisi kesiliyor. İŞKUR, halen birinci doğumda 6 bin 421, ikinci doğumda 12 bin 843, üçüncü doğumda 19 bin 265 lira yarı zamanlı çalışma ödeneği veriyor. İŞKUR'un ödeyeceği tutar yeni asgari ücretle ilk doğumda 9 bin 932, ikincide 19 bin 864, üçüncüde 29 bin 796 liraya çıkacak.
STAJYER ÜCRETİ
Staj yapan gençlere ödenen en düşük ücret 20'den az personeli olan yerlerde 825,05, daha çok personeli olan yerlerde bin 650 lira. Kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12'nci sınıf öğrencilerine ise en az 2 bin 750 lira ödeniyor. Bu ücretler de yeni asgari ücretle yükselecek.
Yeni asgari ücrete göre stajyerlere ödenen ücret bin 276-2 bin 552 liraya ulaşacak. Kalfalık yeterliliğini kazananlar ise en az 4 bin 253 lira alacak. Başkan Tayyip Erdoğan, 2023'te yaz staj ücretini asgari ücret seviyesine çıkaracaklarını müjdelemişti. Bu durumda staj yapanlara aylık 8 bin 506 lira ödenecek.
SOSYAL YARDIMLAR
65 yaş, engelli ve evde bakım aylığı gibi sosyal yardımlardan yararlanmak kolaylaşacak. Bu yardımlardan yararlanmak için aranan hane içindeki kişi başı gelir sınırı yükselecek. 65 yaş ve engelli aylıklarında bin 833 lira olan kişi başı gelir sınırı 2 bin 835 liraya, evde bakım desteğinde 3 bin 666 lira olan kişi başı gelir sınırı 5 bin 671 liraya çıkacak. Bu sosyal yardımların tutarı ise memur maaş katsayısıyla yükselecek.
GSS
Halen aylık 194,13 lira ödenerek aile boyu sağlık imkanından yararlanılırken, Genel Sağlık Sigortası (GSS) primleri 300,24 lirayı bulacak. Hane içinde kişi başına düşen geliri 2 bin 157 liradan az olanların primini devlet karşılarken, bu tutar yeni asgari ücretle 3 bin 336 lirayı bulacak.
İSTEĞE BAĞLI, BAĞ-KUR SİGORTASI
İsteğe bağlı sigorta primi ise en az 2 bin 70 lira iken, yeni yılla birlikte 3 bin 202 liraya çıkacak. En düşük Bağ-Kur esnaf primi de 2 bin 232 liradan 3 bin 452 liraya yükselecek. 5 puanlık indirimle ödeme yapanlar ise bin 908 lira yerine 2 bin 952 lira ödeme yapmaya başlayacak.
BORÇLANMA
Asgari ücret artarsa en düşük ve en yüksek borçlanma tutarları da değişecek. 1 aylık borçlanma için en düşük tutar brüt asgari ücretin yüzde 32'si. En yüksek ise bunun 7.5 katı. Halen 1 aylık borçlanma için en az 2 bin 70 lira ödenirken, bu tutar 1 Ocak'tan itibaren başvuranlar için 3 bin 202 liraya çıkacak.
1 aylık borçlanmada bin 131 lira fark oluşacak. Yeni yılda borçlanma yapan 2 yıllık doğum borçlanmasında 27 bin 164, 18 aylık askerlik borçlanmasında 20 bin 373 lira daha fazla ödeyecek.
MUHTAR MAAŞI
Bu yıl yapılan düzenleme kapsamında muhtar maaşları artık asgari ücretten az olamıyor. Halen muhtarlar en az 5 bin 500 lira verilirken, bu tutar yeni yılda 8 bin 506 liraya yükselecek.
İNTÖRNLER
Kısa süre önce yapılan düzenlemeyle tıp fakültelerinin 5. yılını tamamlayıp 6. yılına geçen öğrencileri ile diş hekimliği fakültelerinin 4. yılını tamamlayıp 5. yılına geçen öğrencilerine intörn eğitimi döneminde öğretim üyesi rehberliğinde yaptıkları uygulama çalışmaları karşılığında ilgili kurumların bütçesinden 12 ayı geçmemek üzere; devlet üniversitelerinde ödemenin yapıldığı tarihteki net asgari ücret tutarında, vakıf üniversitelerinde ise 4 bin 702 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık ücret ödeniyor. Devlet üniversitelerindeki öğrenciler, yeni yılda aylık 8 bin 506 lira alabilecek.