Yıl sonunda ilk test elektriğini üretecek olan Mersin'deki Akkuyu Nükleer Santrali'nde sona yaklaşılıyor. Santralin birinci güç ünitesinde inşaatın son aşaması olan başlatma ve ayarlama çalışmaları dün başladı. İlk reaktör önümüzdeki yıl sisteme elektrik vermeye başlayacak. SABAH olarak biz de nükleer santralin yapımını üstlenen Rosatom'un Rusya'daki nükleer yakıt üretim tesislerini gezerek, bilgi aldık. Küresel nükleer yakıt pazarının yaklaşık yüzde 17'sini elinde bulunduran Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom'a bağlı yakıt şirketi TVEL, 14 ülkede 70'ten fazla reaktöre yakıt sağlıyor. Rusya'da, iki üretim tesisi var.
SİBİRYA'DA ÜRETİM
Moskova'nın 50 kilometre doğusunda yer alan Elektrostal'daki Elemash (MZS A.Ş.) nükleer yakıt üretim tesisindeyiz. Dünyadaki her 6 reaktörden birinin üretiminde imzası bulunan TVEL'in aynı zamanda Sibirya'da bulunan Novosibirsk Kimyasal Konsantre Tesisi'nde de nükleer yakıt üretiliyor. Türkiye'nin ilk NGS'si olan Akkuyu'daki VVER 1200 tipi 3+ nesil reaktörlere ilk parti nükleer yakıtta Sibirya'daki tesiste üretilerek Nisan 2023'te Türkiye'ye getirilmişti. Önümüzdeki süreçte Elektrostal'da da Akkuyu için yakıt üretimi olacağını söyleyen yetkililer, Novosibirsk ile birlikte yılda 300'ün üzerinde nükleer yakıt ve malzeme sevkiyatının bu iki tesisten yapıldığını anlattı.
700 KİLOGRAMDAN AĞIR
Fabrikaya ziyaretimiz sırasında ilk durağımız yakıt peleti üretim atölyesi oldu. Tesise gelen doğal uranyumun nakliye sırasında gaz halinde olduğunu ve özel mühürlü kaplarda üretim sahalarına aktarıldığını dile getiren tesis görevlileri, uranyum peleti üretmek için uranyum dioksit tozuna dönüştürüldüğü bilgisini verdi. Atölyenin ardından yakıt çubukları ve yakıt demetlerinin üretim sahasını ziyaret ettik. Uzunluğu 5 metreyi bulan yakıt demetlerinin 700 kilogramdan daha ağır olduğunu dile getiren yetkililer, bir yakıt demetinin bir reaktörde 5 yıldan fazla çalışabildiği bilgisini verdi.
ADIM ADIM PARÇA ÜRETİMİ
Elemash (MZS A.Ş.) nükleer yakıt üretim tesislerindeki turumuzun son durağı ise parça üretim atölyesi oldu. Birkaç farklı alandan oluşan atölyede işleyiş ilk olarak üretim alanının hazırlanmasıyla başlıyor. Ardından bileşenin üretim döngüsüne geçiliyor. Daha sonra sırasıyla parça kesimi, damgalama, yağdan arındırma ve kaynaklama yapılıyor. Kaynak testi, her 5 kaynaklanmış ara ızgarada bir kaynak kalitesini doğrulamak için gerçekleştiriliyor.
DÜNYANIN İLK NGS'SİNE YAKIT BURADA ÜRETİLDİ
Tesisin mühimmat üretimi için inşa edilerek 1917'de açıldığını belirten yetkililer, 1954'te ise tesisin nükleer enerji için yakıt çubukları ve yakıt demetleri üretimine başladığını ifade etti. Gezimiz esnasında aynı yıl Obninsk kentinde bulunan dünyanın ilk NGS'si için ilk parti yakıt demetlerinin de bu fabrikada üretildiğini öğreniyoruz. Üretim tesisinde 1965 yılında nükleer yakıt çubuklarının seri üretimine başlanırken, tesiste 1982 yılında dünyada ilk kez otomatik bir yakıt çubuğu üretim hattı kurulmuş.
