Ticaret Bakanlığı'nın ihracat kısıtlaması ve Rekabet Kurulu'nun soruşturma başlatmasına rağmen gübrede fahiş fiyat uygulaması dur durak bilmiyor.
Çiftçinin en önemli girdilerinden biri olan gübre fiyatları son bir yılda yüzde 150'nin üzerinde artış gösterirken, önceki gün yeni bir zam dalgası daha geldi. Bir günde ÜRE gübresinin ton fiyatına 500 TL'nin üzerinde zam yapıldı.
Bu zamma büyük tepki gösteren çiftçiler, "Fiyat yükseldikçe gübre kullanımını kısıyoruz. Bu da verimi ve rekolteyi düşürüyor" diyor. Gübre şirketleri ise artışa, global piyasalardaki hammadde fiyatlarının döviz cinsinden artışını ve kurdaki hareketliğini gerekçe gösteriyor.
BAKANLIK SIKI TAKİPTE
Gübre fiyatlarının afaki oranlarda artışına karşı geçtiğimiz ağustos ayında Ticaret Bakanı Mehmet Muş harekete geçmişti. Gübre firmalarının üst düzey yöneticileri ile toplantı yapan Bakan Muş, firmaları fahiş fiyat konusunda uyarmış, firmalar da gübre çeşitlerinde tonda 100 ila 200 TL arasında bir indirim yapacakları sözü vermişti.
Ticaret Bakanlığı bu toplantının ardından 5 Eylül'de de gübre ihracatına sınırlama getirmişti. Buna göre çiftçinin en çok kullandığı, DAP, NP ve NPK gübrelerinin ihracı kayda bağlı mallar listesine eklendi.
Bunlara eş zamanlı olarak Rekabet Kurulu, Türkiye'deki 7 gübre üreticisine (Bandırma Gübre Fabrikaları-BAGFAŞ, Ege Gübre, Eti Bakır, Gemlik Gübre, Gübre Fabrikaları, İstanbul Gübre, Toros Tarım) birlikte hareket ederek fiyatları yükselttiklari gerekçesiyle inceleme başlattı. Edinilen bilgilere göre, kurul soruşturmada sona gelirken, raporu da hazırladı. Tüm bu gelişmelere ve bakanlığın sıkı takibine rağmen gübre fiyatları yine şahlandı.
60 DOLAR ARTTI!
Çiftçinin en çok kullandığı gübre çeşidi olan ÜRE'nin ton başına fiyatı yurt dışındaki fiyat artışları gerekçe gösterilerek ortalama 60 dolar (532 TL) arttı. Piyasada 4 bin 800 TL olan ÜRE gübresinin zamlı tarifesi 5.300 ila 5.500 TL seviyesine çıktı. DAP gübresinin fiyatı da tonda ortalama 150 TL artış gösterdi. Gelen son zamlara isyan eden çiftçiler, artan fiyatlar nedeniyle gübre kullanımının çok düşeceğini, bunun da verimlilik ve rekolteyi olumsuz yönde etkileyeceğini belirtiyor.
VERİMLİLİK DÜŞER
Türkiye
Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı Hüseyin Demirtaş, çiftçinin en çok kullandığı iki gübre çeşidinin DAP ve ÜRE olduğunu belirterek, "Son yıllarda gübre fiyatları hızla artıyor. Bir yıllık artışa baktığımızda DAP gübresi yüzde 175, ÜRE ise yüzde 166 yükseldi. Bu çiftçi için çok büyük maliyet kalemi. O nedenle birçok küçük üretici gübre kullanımını düşürecek. Gübre olmadan verim ve rekolte artmaz" dedi. Girdi fiyatlarına devletin çok acil müdahale etmesi gerektiğini belirten Demirtaş, şöyle konuştu: "1980'li yıllarda gübre fabrikaları devletin elindeydi. Tarım gibi bazı sektörlerde serbest piyasa ekonomisi olmamalı. Devletin müdahil olması gerekiyor. 5-6 firma kurdaki her artışı bahane edip zam yapıyor. Bu da çiftçiyi mağdur ediyor. Devlet kooperatifler aracılığıyla ya da direkt kendi gübre üretmeli. Üretilen gübreyi uygun fiyattan çiftçiye vermeli, burada kâr gözetilmemeli. Bu yıl verimlilik düştü. Eğer böyle devam ederse daha da düşer. Hatta yüksek borç nedeniyle üretim yapmaktan vazgeçen çiftçiler var. Kalanlar da küserse işler hepten zora girer. Çok çok acil müdahale şart."
GLOBAL PİYASALAR ETKİLİ
GÜBRETAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Fahrettin Poyraz, pandemi nedeniyle uluslararası ticaretin yavaşladığına dikkat çekerek, "Bazı hammadde fiyatlarında döviz cinsinden yüzde 100'ün üzerinde artış yaşandı. Bu da gübre fiyatlarında harekete neden oldu" dedi. Fahrettin Poyraz, "Son dönemde döviz kurunda artışlar yaşanıyor. Hal böyle olunca, her iki gelişme gübre fiyatlarını olumsuz yönde etkiliyor" ifadelerini kullandı. Fiyatları mümkün olduğunca düşük tutmaya çalıştıklarını anlatan Poyraz, şunları kaydetti: "Çiftçimize en uygun fiyattan ürün vermek için elimizden geleni yapıyoruz. Son zammı yansıtmadık. aksine DAP gübresinde yüzde 3 indirime gittik. Piyasayı regüle etmeye çalışıyoruz."
