Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın dikkat çektiği ve vatandaşın cebindeki paraya göz dikerek enflasyonun üzerinde zam yapan zincir marketleri gündemdeki sıcaklığını artırdı. Herkesin aklında şu soru var: Bu marketler neden enflasyonun üzerinde zam yapıyorlar?
Bu fırsatçılara karşı hükümet topyekûn harekete geçerek fahiş fiyata karşı eylem planı hazırladı.
FAHİŞ FİYAT KARŞI 6 MADDELİ EYLEM PLANI
- Sözleşmeli tarım çalışması 30 Eylül'de tamamlanacak
- Erken uyarı sistemi 30 Eylül'de devreye giriyor
- Sanayici ve üretici arasında sözleşmeli tarım ekim ayında başlıyor
- Gıda bankacılığına teşvik 31 Aralık'ta yürürlüğe giriyor
- Ürün bazında tedbir alınacak, vergiler yeniden düzenlenecek
- Aracılık maliyetlerini düşürecek Hal Yasası Meclis'e sunulacak
Vatandaşın cebiyle oynayan ve enflasyonun üzerinde zam yapan zincir marketleri Türkiye'nin gündemine oturdu. A Haber'de yayına katılan Dilek Güngör konunun detaylarını anlattı:
"ARACILIK MALİYETİ YÜZDE 45"
"Hal Yasası uzun zamandır tartışılıyor. Hal Yasası ile ne değişecek? Kısaca anlatayım. Tarladan aldığınız ürün önce hale geliyor. O arada tüccarlar komisyoncular var. Daha sonra şehir hallerine geliyor. Arada tüccarı, sevkiyatçısı, iki tane komisyoncu geçiyor. En son markete gidiyor. Bununla ilgili Merkez Bankası'nın araştırması vardı. Bir ürünün tarladan markete gelene kadar incelemişler. Aracılık maliyeti yüzde 45 çıkmış.Tüm bunların içerisinde fire oranları da var. Bu Hal Yasası'ndaki düzenleme ile birlikte soğuk hava kamyonları zorunlu hale gelecek. Dolayısıyla fire ve onunda fiyata yansımasını engelleyecek bir takım düzenlemeler olacak.
"REKABET KURUMU SORUŞTURMAYI YÜRÜTÜYOR"
Bu 6 aksiyondan bir diğer önemli olanı Perakende Yasası olacak. Bunun üzerinde Ticaret Bakanlığı çalışıyor. Özellikle zincir marketler ve bütün perakende sektörünü ilgilendiren bir yasa olacak.
Bahsedilen 5 market zinciri var. Burada zaten Rekabat Kurumu'nun başlattığı bir soruşturma var. Marketlerin kendi aralarında fiyat belirledikleri, Whatsapp grupları kurdukları ve mailleştikleri konusunda çok ciddi bulgular var. Dolayısıyla Rekabet ortamının oluşması için bu marketlerin kendi başlarına tekelleşmeden fiyat belirlemesi lazım.
"MARKET ÜRÜNÜ RAFA KOYARKEN ÜRETİCİDEN PARA ALIYOR"
Piyasada tek alıcı ve bir sürü tedarikçi var. Bu tedarikçiler rafa ürününü koymaya çalıştığı zaman bir para ödemek zorunda. Yani cirolarının yüzde 15-20 oranında market gidelerine, enerji bedellerine ortak olmak zorundalar. Kısaca market üreticinin ürününü rafa koyuyor. Bu yaparken de üreticiden para alıyor. Bu sistem sürdürülebilir bir sistem değil.
"HÜKÜMET KOOPARATİFLERİN GÜÇLENECEĞİ SİSTEM ÜZERİNDE ÇALIŞIYOR"
Hükümet bu kadar aracının olmadığı kooparatiflerin güçleneceği sistem üzerinde çalışıyor. Mesela mevcut durumda marketler üreticiyi de mağdur ediyor. Bir tüketici markete gittiği zaman ürünün parasını hemen ödeyerek alırken, market üreticiye parasını 60 günlük vadeyle veriyor. Burada üreticinin mağduriyeti söz konusu. Perakende Yasası ile bunlarda düzenlenecek.
"ATILACAK ADIMLAR SONRASI FİYATLARIN DÜŞMEMESİ İÇİN BİR NEDEN YOK"
Bunların hepsini bir bütün olarak düşünmek lazım. Bir Rekabet Kurumu'nun yaptığı soruşturma, Hal Yasası, fahiş fiyata karşı 6 adımlı eylem planı, Perakende Yasası Meclis'e gelecek. Tarım politikalarında buna göre kurgulandığı zaman fiyatları düşmemesi için bir neden yok.