Hükümet salgınla mücadele döneminde hem çalışanı hem işvereni koruma adımlarını sürdürürken, işten çıkarma yasağında önemli bir düzenlemeye gidildi. Haksız işten çıkarmaya karşı "kod" freni geldi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) "ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller" başlıklı K-29 kodlu bildirimlerin belirsizliklere neden olması nedeniyle işten çıkarma kodlarını değiştirdi. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlendi. Hükümet, salgının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanları korumak için 16 Nisan 2020'den itibaren fesih kısıtı uygulamasını getirdi. İş Kanunu'nda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtı uygulamasının istisnaları arasında sayıldı. Ahlak, iyi niyet kurallarına uymayan haller görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi halleri içeriyor. Bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış işlemleri 29 nolu kod üzerinden yapılıyor.
ORTALAMA 17 BİNDEN 15 BİNE İNDİ
SGK birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod (Kod-29) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığına dikkat çekti. SGK genelgesinde yapılan değişiklikle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlendi. SGK açıklamasında, "Mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, olası sorunların önüne geçilecektir" denildi. Kod-29 kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı yönündeki iddialara karşılık açıklamada, "Fesih kısıtından önceki dönemde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni 'Kod-29' olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki dönemde bu sayı aylık ortalama 15 bin kişidir" denildi.
İŞTEN AYRILIŞ NEDENLERİ VE YENİ KODLAR ŞÖYLE
➦GEREKLİ VASIFLARDA İŞVERENİN YANILTILMASI: (Kod 42) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
➦İŞVERENLE İLGİLİ ASILSIZ İHBARLAR: (Kod 43) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi.
➦BAŞKA İŞÇİCE CİNSEL TACİZ: (Kod 44) Başka bir işçiye cinsel taciz.
➦İŞ YERİNE SARHOŞ GELİNMESİ: (Kod 45) İşçinin işverene yahut onun aile üyelerinden birine veya işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi.
➦HIRSIZLIK VE MESLEK SIRLARINI DEŞİFRE: (Kod 46) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi davranışlarda bulunması.
➦7 GÜNDEN FAZLA HAPİS CEZASI ALANLAR: (Kod 47) İşçinin işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
➦İŞVERENDEN İZİN ALMADAN DEVAMSIZLIK: (Kod 48) İşçinin art arda iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
➦GÖREVİNİ YAPMAMASI: (Kod49) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
➦İŞİN GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE ATMAK: (Kod 50) İşçinin işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, makineleri, tesisatı veya başka eşya ile maddeleri 30 günlük ücreti ile ödeyemeyecek derecede hasara uğratması.
KOD-29 İLE İŞTEN ÇIKARMA NEDİR?
İŞVEREN İş Kanunu'nun 25. maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında iş akdini feshedemiyor. İşverene iş akdini haklı feshetme yetkisi veren söz konusu maddeye dayanarak işten çıkartılan işçiler Sosyal Güvenlik Kurumu'na (29) koduyla bildiriliyor. İşçi kıdem tazminatı alamıyor, işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
NAKDİ ÜCRET DESTEĞİNDEN DAMGA VERGİSİ ALINMAYACAK
PLAN ve Bütçe Komisyonu'nda dün kabul edilen yasa teklifi ile ücretsiz izin desteğinden damga vergisi kesintisi uygulamasına son veriliyor. Nakdi ücret desteği 1500 liraya çıkarıldı. Bu ay ücretsiz izinde olanlara mayıs ayında yapılacak ödemede vergi kesintisi olmayacak, çalışanların eline 1500 lira geçecek. Hastalık ve analık sigortasından ödenecek olan geçici iş göremezlik ödeneğine esas günlük kazancın hesabında dikkate alınan 3 aylık dönem, 12 aya çıkarılıyor.
