Türkiye İstatistik Kurumu, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi işyerlerinden, kurulu gücü 100 MW ve üzeri olan tüm faal termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm organize sanayi bölge müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne referans yıl için üretim beyan eden maden işletmelerinden, lisanslı veya geçici faaliyet belgeli tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesisleri ile lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen düzenli depolama, yakma ve kompost tesislerinden alınan veriler ile 2020 yılına ait atık istatistiklerini açıkladı.
104,8 MİLYON TON ATIK TOPLANDI
Araştırma kapsamındaki imalat sanayi işyerleri, maden işletmeleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB), sağlık kuruluşları ve hane halklarında 2020 yılında 30,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 104,8 milyon ton atık oluştu. Toplam atık miktarı 2018'e göre %10,5 arttı.
ATIKLARIN YÜZDE 56,3 'Ü SATILDI
Verilere göre 2020'de imalat sanayi işyerlerinde 4,6 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 23,9 milyon ton atık oluştu. Toplam atığın yüzde 56,3'ü satıldı veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi. Yüzde 24,2'si ise düzenli depolama tesislerine gönderildi. Yizde 7,1'i işyeri sahasında depolandı, yüzde 7'si ise esis bünyesinde geri kazanıldı. Atıkların yüzde 3,2'si belediye veya OSB yönetimleri tarafından toplandı, yüzde 1,7'si beraber yakma (ko-insinerasyon) veya yakma tesislerine gönderildi, yüzde 0,4'ü dolgu malzemesi olarak kullanıldı ve doğaya yeniden kazandırıldı, yüzde 0,1'i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.
MADEN İŞLETMELERİNDE
Maden işletmelerinde ise dekapaj malzemesi ve pasa hariç 27,6 milyon ton atık oluştu. Dekapaj malzemesi ve pasa dâhil oluşan 896,4 milyon ton toplam atığın yüzde 99,995'ini mineral atıklar oluşturdu. Toplam atığın yüzde 71,3'ü pasa sahalarında, atık barajlarında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi, yüzde 26,4'ü ocak içine geri dolduruldu, yüzde 2,3'ü ise diğer yöntemlerle geri kazanıldı ya da bertaraf edildi.
TERMİK SANTRALLERDE
Termik santrallerde 10 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 24,4 milyon ton atık oluştu. Toplam tehlikesiz atığın yüzde 79,5'ini kül ve cüruf atıkları, yüzde 20,5'ini ise metal, kâğıt, plastik atıklar, atıksu arıtım çamurları ile evsel ve benzeri atıklar oluşturdu. Toplam atığın yüzde 85,9'u kül dağı, kül barajı veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilirken, yüzde 13,2'si lisanslı tesislere gönderildi ve maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı, yüzde 0,9'u ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.
OSB'LERDE 279 BİN TON ATIK
OSB müdürlüklerinin altyapı hizmetleri, atıksu arıtımı gibi idari faaliyetleri sonucu 117 bin tonu tehlikeli olmak üzere 279 bin ton atık oluştu. Oluşan atığın 6 bin tonu OSB bünyesinde geri kazanıldı veya geçici depolandı, 208 bin tonu OSB dışında geri kazanıldı, 66 bin tonu ise OSB bünyesinde veya OSB dışında bertaraf edildi. Bertaraf edilen atıkların %59,4'ü düzenli depolama tesislerinde, yüzde 40,6'sı ise belediye/OSB çöplüklerinde bertaraf edildi.
BELEDİYELER 32,3 MİLYON TON ATIK TOPLADI
Verilere göre ülkemizde toplam 1 389 belediyenin 1 387'sinde atık hizmeti verildiği tespit edildi. Atık hizmeti verilen belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın yüzde 69,4'ü düzenli depolama tesislerine, yüzde 17'si belediye çöplüklerine ve yüzde 13,2'si geri kazanım tesislerine gönderilirken, yüzde 0,4'ü ise açıkta yakılarak, gömülerek, dereye veya araziye dökülerek bertaraf edildi. Belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,13 kg olarak hesaplandı.Belediyeler tarafından işletilen atıksu arıtma tesislerinde, 314 bin ton (kuru madde bazında) atıksu arıtma çamuru oluştuğu tespit edildi.Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen 127,4 milyon ton atığın 78,3 milyon tonu bertaraf edildi, 49,1 milyon tonu ise geri kazanıldı. Toplam işlenen atık miktarı 2018'e göre yüzde 22 arttı.
Düzenli depolama tesislerinin toplam kapasitesi 1,2 milyar m3 olarak tespit edildi. Toplam 174 düzenli depolama tesisinde 31,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 77,8 milyon ton atık bertaraf edildi.
110 BİN TON TIBBİ ATIK
Sağlık kuruluşlarından 110 bin ton tıbbi atık toplandı. Toplam tıbbi atığın yüzde 23,7'si İstanbul, yüzde 7,8'i Ankara ve yüzxe 5,8'i İzmir olmak üzere, yüzde 37,3'ü bu üç büyükşehirde bulunan sağlık kuruluşlarından toplandı. Toplanan tıbbi atığın yüzde 90,6'sı sterilize edilerek depolama alanlarına, yüzde 9,4'ü ise yakma tesislerine gönderilerek bertaraf edildi.
47,6 TON ATIK GERİ KAZANILDI
Atık geri kazanım lisansı olan beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde 1,3 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı gerçekleştirildi. Kompost ve beraber yakma tesisleri hariç lisansı olan diğer atık geri kazanım tesislerinde ise toplam 47,6 milyon ton metal, plastik, kâğıt, mineral vb. atık geri kazanıldı.