Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), Türkiye'de bireylerin çalışma hayatları boyunca tasarruf yapmalarını sağlamak ve bu tasarrufların emeklilik döneminde ek gelir olarak kullanılmasına imkân vermek amacıyla mevcut kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak getirildi. Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmayı amaçlayan sistem, 27 Ekim 2003 tarihinde ilk emeklilik planlarının onaylanmasıyla fiilen başladı. Sistemin geliştirilmesi amacıyla devlet çok önemli iki düzenlemeye imza attı.
%25 DEVLET KATKISI
BES'te 1 Ocak 2013 tarihi itibarıyla katılımcıların yatırdıkları katkı paylarının yüzde 25'i oranında devlet katkı sağlamaya başlanmasıyla, sisteme katılım oranı arttı. Böylece katılımcı tarafından yatırılan her 100 TL'ye 25 TL devlet yatırmaya başlamış oldu. Ancak devlet katkısından faydalanabilmek için bazı hak ediş süreleri bulunuyor. Buna göre; kişi ilk üç yıl içinde sistemden çıkarsa devlet katkısına hak kazanamıyor. Eğer katılımcı sistemden üçüncü yılın sonunda çıkarsa birikiminin yüzde 15'ini, altıncı yılın sonunda çıkarsa yüzde 35'ini, onuncu yılın sonunda çıkarsa yüzde 60'ını, emekliliğe hak kazandığı ve vefat, maluliyet durumlarında tamamını hak edebiliyor.
OKS 2017'DE BAŞLADI
Devlet, sistemi büyütmek için ikinci önemli hamleyi 2017 yılının başında yaptı. 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'nun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren otomatik katılıma ilişkin hükümleri uyarınca, işverenler çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemi'ne (OKS) dahil etmekle yükümlü oldu. Bu çerçevede işverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylığın en az yüzde 3'ünü sisteme aktarıyorlar. Çalışanlar bu sistemde dilediği kadar kalma hakkına sahip bulunuyor. OKS, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan, 45 yaşını doldurmamış, kamuda veya özel sektörde bir işverene bağlı olarak ücretli çalışanları kapsıyor. Bu sisteme otomatik olarak dahil edilen çalışanlar sistemde kalmaları halinde, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelire kavuşuyor.
SÜRE 5 YILA ÇIKARILDI
BES'TE cayma ve ayrılma hakkını kullananlar için daha önce iki yıl olan sisteme otomatik tekrar katılma süresi, geçen hafta üç yıl olarak düzenlendi. Resmi Gazete'de yayımlanan çalışanların işverenleri aracılığıyla otomatik olarak emeklilik planına dahil edilmesine ilişkin esasları belirleyen yönetmelikte yapılan değişikliğe göre, BES'ten cayma ve ayrılma hakkını kullananlar, üç yıl içinde sisteme otomatik olarak bir defalığına tekrar dahil edilecekr. Hazine ve Maliye Bakanlığı bu süreyi bir yıla kadar azaltabilecek veya 5 yıla kadar artırabilecek.Değişiklik öncesinde sistemden ayrılan çalışanlar iki yılda bir tekrar sisteme dahil ediliyordu.
GEÇİŞ HÜKÜMLERİ DÜZENLENDİ
YAPILAN düzenlemede çalışanların emeklilik planına dahil edilmesine ilişkin geçiş hükümleri de düzenlendi. Buna göre çalışanlarını otomatik olarak emeklilik planına dahil etmesi gerektiği halde bu yükümlülüğünü yerine getirmemiş olan işverenlere bağlı çalışanlar da plana dahil oluyor. Buna göre ilgili çalışanlar en geç 2 ay içerisinde ücretlerinden kesilip emeklilik şirketine aktarılan katkı payının, emeklilik şirketine nakden intikal ettiği tarih itibarıyla plana dahil olacak.
18 YAŞ ALTINA VİZE ÇIKTI
ÖTE yandan ilgili kanunlar kapsamında çalışan sıfatına haiz olmak kaydıyla, 18 yaşını doldurmamış çalışanlar da yönetmelik kapsamında emeklilik planına dahil edilecek. Buna göre 16-18 yaş aralığında olup SGK'ya tabi olanlar da BES'e girebilecek. Çalışanların 45 yaşını doldurup doldurmadığının tespitinde, emeklilik planına dahil edilmeleri gereken takvim yılının ilk günü esas alınacak.
6.9 MİLYON KİŞİ BES'LENDİ
EMEKLILIK Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre 14 Aralık itibariyle Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES) katılımcı sayısı 6.9 milyon, katılımcıların fon tutarı ise devlet katkısı dahil 86.7 milyar TL seviyesinde. Otomatik Katılım Sistemi'nde (OKS) ise çalışan sayısı 5.02 milyon, çalışanların fon tutarı 4.47 milyar TL seviyesinde. Sektör yetkililerinin geçen yıl yüzde 60-65 civarında olduğunu bildirdiği OKS'deki yüksek cayma oranlarından rahatsız olan hükümet bu oranları düşürmek üzere çeşitli adımlar atıyordu. 2019 yılında da Otomatik BES'in yeniden kurgulanması ile yapılacak olan düzenlemeler sonrasında sisteme tekrar girişlerin de artacağı bekleniyor.