1475 sayılı İş Kanunu'nun yürürlükteki 14. maddesine göre, kıdem tazminatına hak kazanabilmek için öncelikle en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Kıdem tazminatını alabilmek için gereken koşullar ise şöyle:
- İşveren tarafından işten çıkartılma.
- İşçi tarafından haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshetme.
- Erkekler için muvazzaf askerlik.
- Kadınlar için evlilik.
- Emeklilik.
- 25 Ağustos 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayarak 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün prim koşulunu yerine getirme.
- İşçinin ölümü.
EMEKLİ ÇALIŞAN KIDEM TAZMİNATI ALIR
İş Kanunu yönünden, emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler ile diğer çalışanlar arasında fark bulunmuyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre kıdem, ihbar, yıllık izin gibi hakların aynısı emekli olduktan sonra çalışanlar için de geçerliliğini koruyor.
Emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederken işveren tarafından işten çıkartılan ya da haklı bir nedenle istifa eden tüm işçiler kıdem tazminatını alabilirler.
Emekliliği hak ettikten sonra kıdem tazminatını almadan emekli aylığı bağlatarak, sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle aynı iş yerinde çalışmaya devam edenler, en rahat grubu oluşturuyor. Bunların kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin gibi her türlü hakkı aynen devam ediyor. İstedikleri an "fiilen" emeklilik gerekçesiyle ayrıldıklarında kıdem tazminatlarını alabilirler. Kıdem tazminatını almadan aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçiler, fiilen emekliye ayrılmak istediklerinde, emekli aylığı bağlatmadan önceki ve bağlattıktan sonraki döneme ilişkin kıdem tazminatlarını topluca alabilirler.
EMEKLİ AYLIĞINI KESTİRİP TAZMİNAT ALMA YÖNTEMİ
Kıdem tazminatını alıp emekli aylığı bağlattıktan sonra aynı veya başka iş yerinde çalışmaya devam edenlerin durumu ise farklı. Bu kişiler de işveren attığında veya haklı nedenle iş akdini kendileri feshettiğinde tazminat alırlar. Ancak, önceki döneme ilişkin kıdem tazminatlarını alıp emekli aylığı bağlatarak aynı veya başka bir iş yerinde çalışmaya devam edenlerin yeniden emekliliği ya da 15 yıl sigortalılık - 3600 gün primi gerekçe göstererek tazminat alma hakları bulunmuyor. Bununla birlikte, bu durumdaki işçilerin 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu'na dayanarak kıdem tazminatını alması mümkün. Kanun, emekli aylığı almakta iken çalışmaya devam edenlere istedikleri her an emekli aylıklarını kestirip normal çalışmaya geçme hakkı tanıyor. Bir ay normal çalışmanın ardından yeniden emeklilik dilekçesi verdiklerinde, emekli aylığı bağlattıktan sonra aynı veya başka iş yerinde çalıştıkları sürelerin kıdem tazminatını alabilirler.
SAĞLIK GEREKÇESİYLE TAZMİNAT ALINABİLİR
Çalışan emekliler, sağlık sorunlarını gerekçe göstererek de kıdem tazminatı alabilme hakkına sahipler. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesinin 1. fıkrası sağlık sebepleriyle işçiye iş akdini feshetme hakkı tanıyor. Uzun süreli tedavi gerektiren bir sağlık sorunu bulunanlar, sağlık kurulu raporu alarak iş akdini feshedebilirler. Bu durumda işveren işçinin kıdem tazminatını ödemek zorunda.
EMEKLİ ÇALIŞANIN İHBAR TAZMİNATI HAKKI
Emekli aylığı almakta iken çalışmaya devam edenler, işten atılmaları durumunda, diğer işçiler gibi ihbar tazminatı alırlar.
KIDEM TAZMİNATINI ALAN EMEKLİ ÇALIŞANIN İZİN SÜRESİ
Kıdem tazminatını alıp emekli aylığı bağlattıktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya başlayanlar, izin süreleri bakımından işe yeni girmiş gibi değerlendirilir. Bir yılı doldurmadan izin hakkı elde edemezler. Örneğin, 20 yıl çalıştığı iş yerinde yıllık 26 gün izin hakkı bulunan bir işçi kıdem tazminatını alarak emekli aylığı bağlattıktan sonra yeniden aynı iş yerinde çalışmaya başlarsa 5 yılı dolduruncaya kadar yılda 14 gün izin kullanır. Çalışma süresi yeniden 5-15 yıl arasına geldiğinde 20 gün kullanabilir.
Fakat aynı işçi, emekli aylığı bağlatırken kıdem tazminatını sıfırlamazsa yılda 26 gün izin kullanmaya devam eder.
Emekli olduktan sonra yeni bir iş yerinde çalışmaya başlayanlar da izin süreleri bakımından ilk defa işe girmiş kabul edilir.