Türkiye, geçen hafta tedbirsizlik nedeniyle Soma'da yaşanan maden kazasını konuşurken, sonu ölümlerle biten dört tekerlekli motosiklet ATV-UTV (All Terrain Vehicle - Utility Task Vehicle) denetimsizliği de gündeme oturdu. Fenerbahçe'nin eski başkanı Ali Şen'in 17 yaşındaki torunu Alp Ali Şen'in UTV aracıyla kamyona çarparak hayatını kaybetmesi, gözleri trafikteki dört tekerlekli bu araçlara çevirdi. Türkiye'nin farklı bölgelerinde motosiklet sınıfında değerlendirilen ATV ve UTV araçlarının karıştığı trafik kazalarında iki çocuk hayatını kaybetti. İkisi yabancı turist olmak üzere beş kişi de yaralandı. Türkiye'de ne ATV ve UTV'lerin sayıları biliniyor, ne de karıştığı kazalarla ilgili resmi bir veri var. Ancak bilinen tek gerçek denetimsizliğin oldukça yoğun olması. Bu alanda ilk kez üç ay önce resmi düzenleme yapılmasına rağmen kullanıcılar ve denetçiler araçlar hakkında yeterli bilgi sahibi değil. Özellikle turizm bölgelerinde kullanılan ATV ve UTV'lerin fiyatı 4 bin ila 120 bin TL arasında değişiyor. Gençlerin gözdesi olan ATV ve UTV'lerin trafiğe çıkması için plaka zorunluluğunun yanı sıra ruhsat ve ehliyet şart. A2 ehliyetinin zorunlu olması gereken araçlar için kurslar ise Avrupa'nın tam tersi olarak sadece isteğe bağlı olarak veriliyor. Plakasız, eğitimsiz ve ehliyetsiz yola çıkan araçlar ise kazalara adeta davetiye çıkarıyor. Bir de buna araçların satışını yapan firmaların ATV ve UTV'leri bisikletmiş gibi pazarlaması eklenince kazaların sayısı hızla artıyor.
SATICI VE TÜKETİCİ ÖTV'DEN KAÇIYOR
Türkiye Motosiklet Derneği Başkanı Bayram Akgül, arazi ve asfalt tipi olarak ikiye ayrılan araçlarda ÖTV'nin de farklı olduğunu söyledi. Off-road adı verilen arazi şartlarına göre tasarlanmış araçların fiyatı ÖTV alınmadığı için daha uygun. Dolayısıyla maliyetten kaçmak isteyen tüketiciler ucuz olan bu modelleri satın alarak şehirde kullanıyor. Satıcı da plakasız satış yapıyor. Akgül, "Şehir içine uygun olan on-road'larda ise yüzde 45 vergi var" diye konuştu.
ABD'DE 16 YAŞ SINIRI ŞARTI VAR
Bayram
Akgül'e göre yüksek ÖTV, plakasız araçları ve ehliyetsiz kullanıcıların sayısını da artırıyor. Akgül, "Bu tarz kazaların önüne geçebilmek için önce on-road araçlarda ÖTV oranının acilen azaltılması gerekiyor. Tüketici plakalı araçlardan kaçtığı sürece sürücüyü bilinçlendirmek de çok zor olur" dedi. Avrupa'da ATV-UTV için normal motorlu araçlardan farklı bir yol uygulanıyor. Avrupa'da çocuklar bir hafta ila bir ay arasında parttime eğitim alıyor. Ayrıca, ilkokul çağında bisikletle tanışma da kaza sayısını azaltıyor. ATV ve UTV kullanımı için özel ehliyetler bulunuyor. 14 yaşından küçük çocukların ATV kullanmasına izin verilmiyor. Florida gibi eyaletlerde ise yaş sınırı 16'ya kadar çıkıyor.
EHLİYET ORANI SADECE YÜZDE 1
Motosiklet
eğitmeni Ali Ulusan, ATV ve UTV için üç ay önce Avrupa standartlarında düzenlemeler yapıldığını belirtti. "Ancak ailelere bu konu da daha fazla sorumluluk düşüyor" diyen Ulusan, "Aileler ATV'yi satın alıp sonra çocuğun eğitimi ile ilgilenmiyor. Eğitim veren kuruluşlar da maalesef yetersiz. Çünkü bu tarz konular ancak kazalar olunca konuşuluyor. Normalde 17 yaşını bitirmiş kişiler A2 veya B sınıfı ehliyetle UTV kullanabiliyor. Fakat ATV-UTV kullanan her 100 kişiden sadece birinin ehliyeti var. Çocuklar önce motor sporları eğitimi almalı sonra bu tarz araçlar satın alınmalı" diye konuştu.
