Küresel ekonomik krizin ortaya çıkışının ana nedenleri arasında gösterilen türev piyasalarındaki aşırı genişleme, finansal depremin üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen rekor hızda artmaya devam ediyor. Bank for International Settlements'in (BIS) son verilerine göre global finansal sistemi tehdit eden tezgah üstü türev piyasalarının toplam hacmi Haziran 2011 itibariyle 707 trilyon doları aştı. 2010 yılının aynı döneminde söz konusu rakam 582.6 trilyon dolardı. Yani bir yıl içinde türev piyasalarındaki genişleme 124.8 trilyon doları buldu. Türev piyasalarında en büyük hacmi 553.8 trilyon dolarla faiz oranı sözleşmeleri oluşturuyor.
CDS alarm veriyor
Döviz sözleşmelerine dayalı türev piyasası 64.7 trilyon doları bulurken, ülkelerin borçlanma kâğıtlarını temerrüt riskine karşı sigortalayan Credit Default Swaps'lar (CDS) 32.4 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaştı. Dünyanın toplam gayri safi yurtiçi hasılasının 60 trilyon doları bulduğu bir ortamda, 707 trilyon dolarlık 'sahte' bir türev piyasası, oluşan inanılmaz büyüklükteki balonun tehlikesini net şekilde ortaya koyuyor. Türev piyasasında küresel ekonomik krizden ders almak bir yana kaldıraç oranı her geçen gün artıyor. Haziran 2010'da 1'e 23 olan kaldıraç oranı Haziran 2011 itibariyle 1'e 36'yı aştı. Şimdi ABD ve Avrupa, türev piyasalarını daha şeffaf hale getirecek regülasyonlar üzerinde çalışıyor.
Gözeti m artacak
ABD Vadeli Emtia İşlemleri Komisyonu (CFTC), türev piyasalarında yüksek ve sık ticari işlemler gerçekleştiren şirketler üzerinde gözetimi artıracak yeni kurallar üzerinde çalışıyor. Bu konuda danışmanlık masası da kurmayı planlayan CFTC yetkilileri, "Biz, kara deliğin içindeki bireylere bakıp ne yaptıklarını söyleyebiliriz ancak otomatik ticari işlem sistemleri alanında kontrol gücümüz yok" diyor.
AB, riski azaltmaya hazırlanıyor
Denetim
ve şeffaflıktan uzak yapısı nedeniyle türev piyasalarında ortaya çıkan inanılmaz hacim Avrupa Menkul Kıymetler Borsası Federasyonu'nu (FESE) harekete geçirdi. FESE, tezgahüstü türev piyasasında riskleri azaltmak ve şeffaflığı artırmak Organize İşlem Kurumu (OTF) ile düzenlemeye gidecek. Hedef, tüm piyasa oyuncularının çöküşüne neden olabilecek riskleri bertaraf etmek.
