Dış ticarette euro bölgesine alternatif olarak öne çıkan ve son yıllarda Türk iş dünyası için giderek önemi artan Kuzey Afrika ve Ortadoğu pazarları siyasi çalkantılarla kaynıyor. Tunus'ta geçtiğimiz ay işsiz bir öğrencinin kendisini yakmasıyla fitili ateşlenen ve 23 yıllık Zeynel Abidin Bin Ali hükümetinin devrilmesiyle sonuçlanan olaylar Cezayir, Mısır, Ürdün'e sıçradı. Artan gıda fiyatları, işsizlik oranı ve siyasi belirsizlikler kıta Afrikası'nda çatışmalara sebep olurken, Ürdün'ün başkenti Amman'da düzenlenen bir gösteride muhalefet liderinin göstericilere hükümeti devirme çağrısında bulunması Ortadoğu için tehlike çanlarını çaldırdı. 7 milyon nüfuslu ülkede serbest piyasa reformları ve fiyatlardaki artışlar tepki çekiyor. Mısır ve Cezayir'de de birer kişi kendilerini protesto için ateşe verdi. Son dönemde komşu ve yakın coğrafya ülkeleriyle ilişkilerini en üst seviyeye çıkartan Türk iş dünyasında olayları büyük tehlike olarak gören de, fırsat olarak değerlendiren de var.
CEZAYİR EN ÖNEMLİ PAZAR
Cezayir 53 Afrika ülkesi arasında Türkiye'nin bölgedeki en önemli pazarı konumunda. Özellikle taahhüt ve yurtdışı müteahitlik sektörü için vazgeçilmez olan Cezayir'de 400 milyon dolarlık Türk yatırımı bulunuyor, iki ülke arasındaki ticaret hacmi ise 5 milyar dolar. Son yıllarda artan bürokratik ilişkiler giderek artan ticaret hacmi ile paralel olarak gelişiyor. Tunus ise bir başka önemli pazar... Tunus'ta bugüne kadar Türk müteahhitlerince üstlenilen projelerin toplam değeri 685 milyon dolar. Türkiye'nin Tunus'ta 210 milyon dolarlık yatırımı bulunuyor. Türkiye ile Mısır arasındaki ticaret hacmi kriz yılı 2009'da bir önceki yıla göre yüzde 40 artışla 3.2 milyar dolara çıkmıştı. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2010 ilk çeyreğinde ise 3.5 milyar doları aştı. Mısır'da 250 Türk firması bulunuyor. Bu firmaların yatırım tutarı geçtiğimiz yıl 1.5 milyar dolara ulaştı.
Büyüme yüzde 1 azalır
Kuzey Afrika ülkelerinin istikrarını da tehdit eden son olayların ardından İngiliz yatırım bankası Barclays yayınladığı raporda olayların Tunus'taki büyüme hedefini yüzde 1 düşüreceğini kaydetti. Barclays, kaosun diğer Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerine sıçrama ihtimalinin gözardı edilemeyeceğini açıkladı. Zeynel Abidin Bin Ali'nin devrilmesi ile ortaya çıkan kaosun Tunus'ta kısa dönemde direk yabancı yatırımı düşüreceğini ve bütçe açığını tetikleyeceğini bildiren Barclays, ülkenin 2011 büyüme hedefini yüzde 5'ten yüzde 4'e revize etti. Barcylas, bölgenin diğer ülkelerinde de benzer olayların yaşanması ile yabancı yatırımcıların korktuğunu kaydederken, işsizlik ve enflasyon oranlarının hızlı yükselişi ve mevcut otokrasinin krizleri tetiklediğini belirtti.
Fitch Tunus'u negatif izlemeye aldı
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları da kaosun yaşandığı Kuzey Afrika ülkelerini yakın takibe aldı. Olayların kontrolden çıkması ile birlikte Tunus'un BBB olan uzun vadeli yabancı para biriminden borçlanma notunu negatif izlemeye alan Fitch'in ardından Moody's ve Standard & Poor's'un da benzer adımlar atabileceği konuşuluyor. Fransa Maliye Bakanı Christina Lagarde uluslararası kredi kuruluşlarına bölgede yaşanan olağan üstü olaylar nedeniyle tole
Mehmet Habbab DEİK Ortadoğu İş Konseyleri Başkanı
Türkiye'nin istikrarı ön plana çıkar
Bölgenin nabzını en iyi tutan isimlerden biri olan Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Ortadoğu İş Konseyleri Başkanı Mehmet Habbab, 2009 yılında Afrika'da gıda fiyatları ile ilgili protestoların yaşandığını hatırlatıyor ve duruma olumlu yaklaşmanın önemine dikkat çekerek, "Bu olaylar büyürse Türkiye'nin istikrarı ortaya çıkar. Yatırımlar buraya kayabilir" diyor. Yangının henüz başlamadığını belirten Habbab, "Henüz yangın başladı demek için erken, bölgedeki görüştüğüm arkadaşlarım bir hafta içinde yatışacağı konusunda ümitli. Bekleyiş pozitif yönlü" diyor ancak siyasi belirsizliğin devam etmesinin ekonomik bedellerinin ağır olacağı uyarısında bulunuyor.
Zuhal Mansfield DEİK Türkiye Mısır İş Konseyi Başkanı:
Olaylar çok büyük talihsizlik
Türkiye'nin bölgede etkisi artarken olayları talihsizlik olarak niteleyen Mansfield, Özellikle Cezayir pazarından endişeli. Mansfield, "Kriz zaten ülke halklarının belini bükmüşken bir de yatırımlar etkilenirse daha da büyük sıkıntı baş gösterir" diyor. Mısır'da turizmin başlayacağı bir dönemde yaşanabileceklerin turizmi baltalayacağını belirten Mansfield, "Türkiye bölgede barış elçisi görevini üstlenmişti. Bunu daha da ileri götürebilir" diye konuşuyor. "Ticaret ve yatırımların istikrarı sevdiğini belirten Mansfield, "Para korkaktır, balık gibidir kayar gider" diyor.
Emre Aykar DEİK Türkiye Cezayir İş Konseyi Başkanı:
Kargaşa çıkarsa işler durma noktasına gelir
Cezayir'de olayların büyümesini beklemediklerini ancak ihtiyatlı olduklarını belirten Aykar, "Hükümet protestolar konusunda tecrübeli, olayların büyüyeceğini düşünmek istemiyorum. Cezayir Tunus gibi değil, 53 ülke arasında en önemli pazarımız. 5 milyar dolar ticaret hacmi, 400 milyon dolar Türk yatırımı var" diyor. Cezair'de de bir kişi protesto için kendini ateşe vermişti.
