Emeklilikte yaşa takılan milyonlarca vatandaş heyecanla yasa teklifini beklerken, sigortalı çalışmaya 2000-2001 yıllarında başlayanlar da kapsama girmenin yolunu arıyor. İşe giriş tarihi, prim gün sayısını artıracak formüller merak edilirken, 2000 öncesi primler altın değeri taşıyor. Bu nedenle de 1996, 1997, 1998 ve 1999'da yatırılan primler aylığı artırmada önem taşıyor. Emekli aylığını artırmak için 2000 öncesi yüksek tavandan borçlanmakta fayda var. 2000 yılından önce fiili hizmet zammıyla çalışılması durumunda yıpranma süresi başlangıcı geri çekiyor. Askerlikten önce herhangi bir sigorta kolundan işe başlamayanların askerlik borçlanması yapması durumunda emeklilik yaş ve günleri öne çekiyor. Örneğin sigorta girişi Nisan 2000 olmasına karşın 1994 yılında 18 ay askerlik yapan bir kişinin borçlanması halinde sigorta başlangıcı 550 gün geri çekiliyor, 1997'nin ortalarına gidiyor ve EYT'ten yararlanabiliyor. Yeni yılda asgari ücretle birlikte borçlanma tutarları da artacağı için öncesinde borçlanmaya gitmek avantajlı oluyor. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı çalışmaya başlayanları kapsayacak. Yasa çıktıktan sonra askerlik borçlanması için, yasada açık hüküm bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesi ya da yargı kararıyla uygulamaya teşmil edilmesi gerekiyor. Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) merak ettiği bazı soruların yanıtları şöyle:
Borçlanma için yasanın çıkmasını beklemeye gerek var mı?
Yasa teklifi en geç aralık ayında Meclis'e gelecek. Borçlanma primleri ocak ayında artacak. Teklifin içeriğini gördükten sonra, ihtiyaç duyulan prim gün sayısı kadar yeni yıldaki artışa takılmadan borçlanmaya gitmek yararlı olacak.
Kasım 1999 yılında işe başladım, fiili hizmet zammıyla emekliliğim öne çekilir mi?
Bugün 45'in üzerinde uygulanan yıpranma payının sigorta girişini 1999 öncesine çekmede etkisi bulunmuyor. Yıpranmaya tabi çalışanların gün sayılarının yüksek olması nedeniyle normal sigortalılardan daha avantajlı olmaları söz konusu. Diğer yandan 2000 yılı öncesi, örneğin Kasım 1999 yılında fiili hizmet zammıyla çalışıldıysa yıpranma süresi geri çekilerek EYT kapsamına girilebilir.
Askerlik borçlanması sigortalılığın başlangıç tarihini ne kadar öne çeker, kıdem tazminatı hakkı doğar mı?
Sigortalı işe başlamadan önce askerlik yapanlar hem sigorta tarihini geriye götürebilir hem de prim gün sayısını artırabilir. Askerlik öncesi bir işte çalışmamış olanların askerlik borçlanması yapması yaş ve günlerini öne çekmesinde yarar bulunuyor. İşe girdikten sonra askerlik yapanların borçlanması ise sadece prim ödeme gün sayısını artırıyor, ancak emeklilik tarihini öne çekmiyor. Şubat 2000 tarihinde sigortalı işe başlayıp askerliğini 1999 yılında yapan borçlanarak emekli olabiliyor.
Emeklilikte, aylığı artırmada 2000 öncesi primler neden altın değerinde?
SGK'ya bildirilen prime esas kazanç emekli aylığını artırmada büyük önem taşıyor. Gösterge sisteminin esas alındığı 2000 öncesi primler emekli aylığını yükseltiyor. Bu nedenle de 1996, 1997, 1998 ve 1999'da yatırılan primler aylığı artırmada önem taşıyor. Emekli aylığını artırmak için 2000 öncesi yüksek tavandan borçlanmakta fayda bulunuyor.
Yasa çıktıktan sonra borçlanma yolunun kapatılması söz konusu olabilir mi?
Sigortası 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanların EYT kapsamında olacağı ifade ediliyor. Bu tarihin kesinleşmesi halinde öncesi için borçlanma imkânı bulunuyor. Bu yolun kapatılacağı ihtimali zayıf. Ancak askerlik borçlanması için yasada açık hüküm bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesinde yarar bulunuyor.
Staj sigortası EYT kapsamına girmeyi sağlar mı?
Staj sigortasıyla uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başladıkları tarih arasında doğum yapan kadınlar başlangıç tarihini borçlanma yaptığı gün sayısı kadar geri çekebilecek. Bunun dışında staj süresince yapılan sigorta emeklilikte dikkate alınmadığı için 1999 öncesi staj yapanlar EYT kapsamında yer almıyor.
