Milyonlarca memur, SSK'lı, Bağ-Kur'lu, tarım sigortalısının merakla beklediği emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinde son dönemece girildi. Emeklilik hesabında 18 yaş öncesi sigorta da dikkate alınacak. Bu yaştan önceki çalışmaların emekliliğe etkisinde Nisan 1981 tarihi önem taşıyor. Emeklilik başlangıcı 18 yaşının doldurulduğu tarih kabul edilmekle beraber 8 Eylül 1999 öncesi farklı hesaplanıyor. İşsizlik Sigortası Kanunu yürürlüğe girmeden önce (8 Eylül 1999 öncesi) sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu geçerli olup işe girişin 18 yaş öncesinde ya da sonrasında olmasına bakılmadan giriş tarihine göre kademeli sisteme tabi bulunuyor. Yine 18 yaş altı çalışmada sigorta başlangıcı olarak kabul edilmenin bir başka istisnası da 1 Nisan 1981 yılı öncesinde işe girilmesi. Bu dönemde çalışmaya başlayanlar yaşları 18'in altında da olsa ilk defa sigortalı olunan tarih kabul ediliyor, bu da emekliliği öne çekiyor. Bu gruptakiler 14 yaşında ilk defa sigortalı olsa da sigortalılık başlangıcı kabul edilerek emeklilik şartları buna göre hesaplanıyor. 18 yaşından önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primleri prim ödeme gün sayılarının hesabına dâhil ediliyor. EYT 18 yaş öncesi bazı soruların yanıtları şöyle:
18 yaş öncesi yapılan sigorta emekliliği öne çeker mi?
18 yaş öncesi sigortanın emekliliğe etkisinde
Nisan 1981, Eylül 1999 öncesi önem taşıyor. 18
yaş öncesinde ya da sonrasında olmasına bakılmadan
işe giriş tarihine göre kademeli sisteme
tabiler. Ancak sigortalılık süresinin bu yaşın doldurulduğu
tarihte başlayacağına yönelik hüküm
1 Nisan 1981 öncesi sigortalı çalışmaya başlayan
SSK'lıları etkilemiyor.
Sigortalı başlamaya 18 yaşından önce başlayanlar EYT'den nasıl yararlanacak?
18 yaş öncesinde sigorta girişi emeklilik şartlarının
belirlenmesinde dikkate alınır. Örneğin Ocak
1982 doğumlu bir kişi, Ocak 1999 tarihinde SSK'lı
çalışmaya başladı. Bu kişi henüz 18 yaşını doldurmamakla
beraber Eylül 1999 öncesi yapılan
sigorta girişi nedeniyle EYT'ten yararlanabilecek.
Eylül 1999 öncesinde yapılan sigorta girişi EYT
düzenlemesinden yararlanma hakkı sağlayacak.
Çocuk yaşta sigortanın malullük ve yakınlara ölüm aylığında bir rolü var mı?
Genel Sağlık Sigortası, kanuna göre uzun vadeli
sigorta olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına
tabi çalışmak sigorta başlangıcı olarak kabul
ediliyor. Bunun için de 18 yaşın doldurulduğu
tarih başlangıç kabul ediliyor. Bu tarihten önceki
süreler için ödenen primler sadece prim ödeme
gün sayısı hesabına katılıyor. Ekim 2008 öncesine
ölüm ve malullük aylıklarında uygulanmıyor.
EYT yasası çıkmadan yaptırılan yaş düzeltmesinin bir etkisi olur mu?
İlk defa sigortalı çalışılmaya başlanan tarihte
nüfus kaydındaki doğum tarihi geçerli kabul edilir.
İlk defa çalışmaya başladıktan sonra mahkeme
kararıyla yapılan düzeltmeler emeklilik
işlemlerinde geçerli kabul edilmiyor. Sigortalı
olunan tarihten önce yapılan yaş büyütmeleri
emeklilik açısından kabul ediliyor. Dolayısıyla yaş
düzeltmenin EYT'ye bir katkısı bulunmuyor.
Birden fazla sigorta sicil numarasının olması emekliliği olumsuz etkiler mi?
Birden çok SSK numarası
ciddi sıkıntılara neden olabilir.
Emeklilik öncesi mutlaka sicil
numaralarının birleştirilmesi
gerekir. EYT yasası çıkmadan
önce sivil numarası, hizmet dökümü
kontrolü yapmanızda fayda
bulunuyor.
Borçlanma emekliliği ne kadar öne çeker, staj dönemini borçlanmak mümkün mü?
Sigortalı çalışmadan önce askerliğini yapanlar
prim günü eksik olmasa da borçlanmaya giderek
erken emekliliğe hak kazanabilir. Bazı durumlarda
bir günlük borçlanma emeklilik tarihini
1 yıl öne çekebilir. Eğitim döneminde stajlarda
uzun vadeli sigorta primi olarak ödenmiyor.
Bu nedenle sigorta başlangıcı kabul edilmiyor.
Ancak doğumda başlangıç olarak kabul ediliyor
Prim günü eksik olanlar ne yapmalı?
Prim gün sayısı eksik olanlar ise doğum borçlanması,
askerlik, yurtdışı borçlanması yaparak
prim gün sayısını tamamlayarak EYT kapsamında
emekli olabilecek. Kadınlar 3 defa doğum
tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla
hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması
şartıyla süreleri borçlanabilecek. Doğum
borçlanması ile her bir çocuk için 720 güne kadar
borçlanma imkânı bulunuyor.
Kimler 15 yıl 3600 günle emekli olabiliyor?
İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre 8 Eylül
1981'den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül
1976'dan önceki erkekler 15 yıl sigorta süresi,
3600 günle emekli olabilir. Bu kapsamda
kadınlar 50, erkekler 55 yaşında emekli oluyor.
Kanuna göre 23 Mayıs 2002'de 15 yılı dolduran
kadınlar 50, erkekler 55 yaşını doldurduysa 3600
gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi
ödemiş olanlar istediklerinde emekli olabilir.
