Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin yasalaşmasının ardından 3 Mart itibarıyla başvuruda bulunan 1 milyon 900 bin vatandaşın emekli aylığı bağlandı. Başvuru sayısı ise 2 milyonu geçti, 650 bin kişi de eksik primini tamamlayarak emekliliğe hak kazandı. EYT başvurusunda bulunup da emekli aylığı henüz bağlanmayanların e-devlet veya çağrı merkezi üzerinden bunun nedenini sorgulamasında fayda var. Geçmiş yıllardan kalan 1 liralık borç ya da eksik prim günü varsa emekli aylığı bağlanmıyor. EYT kapsamında yapılan başvuruların yılsonuna kadar 2.5 milyona, ilerleyen yıllarda koşulları tamamlayacaklarla birlikte 4 milyon 800 bine ulaşması bekleniyor. Emeklilik işlemleri tamamlananlar peşin ödeme, emekli aylığı, bayram ikramiyesi ve promosyon dahil tüm haklarını alıyor.
SSK'LILAR BAŞI ÇEKİYOR
EYT ile emekliliğe hak kazananların yaklaşık 1 milyon 665 bini SSK'lı, 88 bin 650'si Bağ- Kur, 496 bini de kamu çalışanlarından oluşuyor. Başvuru ve aylık bağlanmada SSK'lılar başı çekiyor. İkinci sırada Bağ-Kur'lular yer alıyor. Emekli Sandığı mensubu memurların EYT'ye ilgisinin ise düşük olduğu görülüyor. Bu yıl için emekli EYT'den yararlanma hakkına sahip 2 milyon 250 bin kişi olmasına karşın başvuruda yoğunluk olmadı. Özellikle kamuda emekliliği hak edenler emekli olmak istemiyor. En düşük memur maaşı 22 bin lira olduğu için kamu çalışanları emekli olup gelirlerinin düşmesini istemiyor. Genel Sağlık Sigortası (GSS) borcunun bulunması SSK ve Emekli Sandığı kapsamındaki sigortalılara emekli aylığı bağlanmasına engel olmuyor. Ancak Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı bağlanacak sigortalıların GSS borcunu ödemesi gerekiyor. Kısmi ve yarı zamanlı çalışanlar için primler tamamlanabilecek. SGK mevzuatına göre 2008'den sonra isteğe bağlı sigorta priminin sigortalılık süresine sayılması için 12 ay yatırılması gerekiyor. Emeklilik dilekçesi de borcun ödendiği tarihte geçerli olacağı için emekli aylığı borcun ödendiği tarihi takip eden ayın başında yatıyor.
FARKLI SİGORTA KOLU
Sigortalığı 30 Nisan 2008 tarihinden sonra başlayanlar ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanların hangi statüden emekli olacakları ise tüm çalışma yaşamları boyunca en çok çalıştıkları statüye göre belirleniyor. Emekli aylığı bağlanırken prim günü, aylık bağlama, prime esas kazanç tutarına bakılıyor. Son 10 yıl veya son 5 yıllık kazan tutarı, 2000 öncesi çalışmalar dikkate alınıyor. Çalışırken kazancı yüksek bildirenlerin son 10 yıl ortalaması, düşük bildirenlerin de 5 yılın ortalaması dikkate alınıyor.
HESAP 18 YAŞINDAN BAŞLAYACAK
EYT kapsamında sigorta kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl hesabında emeklilik hesabı 18 yaşından başlayacak. Emeklilik başlangıcı 18 yaşın dolduğu tarih kabul edilmekle birlikte 8 Eylül 1999 öncesi farklı hesaplanıyor. İşsizlik Sigortası Kanunu yürürlüğe girmeden önce (8 Eylül 1999 öncesi) sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu geçerli olup işe girişin 18 yaş öncesi ya da sonrası olmasına bakılmadan giriş tarihine göre kademeli sisteme tabi bulunuyor.
BORÇLANMA PRİMLERİ ÖNEMLİ
DOĞUM
, askerlik gibi hizmet borçlanması, borçlanmanın yapıldığı statüdeki günlere ya da çalışılan sigorta koluna eklenecek. Bugün itibarıyla SSK'lı çalışanın yaptığı askerlik borçlanması bu sigorta kolu günlerine sayılacak ancak askerliğin yapıldığı dönemin prim gününe eklenecek. Askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabına dâhil edilmesi için askerliğin de aynı dönemde yapılmış olması zorunluluğu var.
