Uluğ Bey Rasathanesi nerede sorusuna cevap aranırken söz konusu yapı ile ilgili ilginç bilgilere de ulaşmayı düşünebilirsiniz. Söz konusu yapının özellikle astronomi bilimine katkısı çok büyüktür. Yapıldığı ve aktif olarak kullanıldığı dönemde, birçok astronomi bilim adamı bu rasathanede yetişmiştir. Uluğ Bey Rasathanesi hangi şehirde, Uluğ Bey Rasathanesini kim yaptı gibi soruların cevapları yazımızın devamında.
Uluğ Bey Rasathanesi 1420 yılında, Timur'un da torunu ve Timur İmparatoru olan Uluğ Bey'in katkıları ile yapılmıştır. Uluğ Bey, yönetim alanındaki becerilerinden ziyade bilimsel çalışmaları ile ön plana çıkmıştır. Bu nedenle Uluğ Bey'in Timur İmparatorluğu'nda sevilen bir hükümdar olmadığını söyleyebiliriz.
Uluğ Bey Rasathanesi Özbekistan sınırları içerisindeki Semerkant şehrinde inşa edilmiştir. 3 katlı bir gözlemevi olan bu yapı, inşa edildikten sonra birçok bilim insanının yetişmesine de katkı sağlamıştır. Ali Kuşçu, Gıyaseddin Cemşid, Kadızade Rumi gibi astronomi bilginleri bu rasathanede yetişmiştir.
Uluğ Bey'in bir suikast sonucu yaşamını yitirmesi ile birlikte rasathane yerle bir edilmiştir. Bunun yanında rasathanede çalışan bilim adamları da dünyanın çeşitli yerlerine sürgün edilmiştir. Ardından rasathane yüzyıllar boyu unutulmuştur. Rus arkeolog Vassily Vyatkin tarafından 1908 yılında yapılan kazı çalışmaları sonunda rasathanenin kalıntıları ortaya çıkarılmıştır.
Uluğ Bey Rasathanesi, mozaik ve sırlı çini süslemelerle inşa edilmiş bir yapıdır. İç ve dış bölümlerde, gök cisimlerinin yörüngesi, konumu ve fiziksel özellikleri ile ilgili resimler bulunur. Günümüzde, rasathanenin bahçesinde devasa bir Uluğ Bey heykeli de vardır.
Uluğ Bey Rasathanesi, 3 katlı ve silindirik bir yapıya sahip şekilde inşa edilmiştir. Binanın inşası üç astronomik aletin etrafına yapılmıştır. Burada çalışan gökbilimciler yılın uzunluğu ile ilgili çeşitli ölçümler yapmışlardır. Yapılan çalışmalarda yılın uzunluğu 25 saniye doğruluğa kadar ölçülmüştür. Ayrıca dünyanın eksen eğikliği ile ilgili de çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ölçülen değerler, günümüzde kabul edilen değer aralığı ile bire bir örtüşür. Bu denli doğru verilerle ölçüm yapılmasının en önemli nedeni, dünyada bir eşi daha olmayan meridyen yayının, bu rasathanede bulunmasıdır.
Rasathanenin ana kemeri günümüze kadar bozulmadan gelmiştir. Bu kemer Fakhri Sekstantı adı ile bilinen bir meridyen yayıdır. 40 metre yüksekliğe yapılmış olan bu kemer, gök cisimlerinin yükselme açısını ölçmek maksadıyla kullanılmıştır. BU yükselme açılarından yola çıkılarak günün saatleri, yılın uzunluğu, Dünya'nın dönme ekseni gibi bilimsel verilere ulaşılmıştır.
