Teşhis Nedir? Söz Sanatlarından Kişiselleştirme – Teşhis Ne Demek, Türk Edebiyatındaki Örnekleri Neler?

Söz sanatları edebi eserlerin ayrılmaz bir parçası olduğu gibi edebi eserlerin içinde söz sanatlarını fark etmek ve ne olduklarını bilmek de oldukça önemlidir. Söz sanatlarından biri olan teşhis sanatını edebi eserde fark edebilmek için öncelikle teşhis ne demek sorusunun cevabını öğrenmeliyiz. İşte detaylar…

Teşhis Nedir?

Söz sanatlarından teşhis nedir ya da teşhis sanatı nedir diye baktığımız zaman teşhis sanatının kişiselleştirme olduğunu görürüz. Yani teşhis sanatı insana ait olan fiziksel ya da duygusal özelliklerinin insan dışındaki canlı ya da cansız bir varlığa aktarılmasıdır. Bu aktarma sanatının edebiyata yansıması teşhis sanatını oluşturur.

İnsana ait olan duygu özelliklerinin ya da fiziksel özelliklerin insan olmayan bir varlığa aktarılması teşhis sanatı mecazlı bir anlatım ile anlatılır. Teşhis sanatı çoğunlukla benzetme bazen de kapalı istiare biçiminde karşımıza çıkabilir.

Teşhis Örnekleri

Kişiselleştirme sanatının daha iyi anlaşılması için hazırladığımız açıklamaları örnekler aşağıdaki gibidir;

1-Bir sarmaşık uyanıyordu uykusunda,

Geriniyordu bir eski duvarın sıvasında.

• Burada sarmaşıklara yani insan dışı bir canlıya uykudan uyanma ve gerinme özelliği aktarılmış.

2-Sevincinden ağlayan, gülen, haykıran rüzgâr,
Kalplere sevinç, umut ve inanç getiriyor.

• Rüzgar gibi bir doğa olayına insani duygular aktarılarak kişiselleştirme yapılmış.

3-Ben öpmeden önce yanaklarını/Varsın teller, tüller, duvaklar öpsün.

• Çoklu kişiselleştirme örneği olarak karşımıza çıkar. Teller, tüller ve duvaklar kişiselleştirilmiş.

4-Bir bulut gezer yayla yayla Anadolu'yu.

Bir baştan başa selâm götürür.

• İnsana özgü bir davranış olan selam götürme özelliği buluta yüklenmiş.

5-Sözlerini kuşlar anlattı bana,

Senin sesini duydum anlattıklarında.

• İnsanın konuşma ve anlatma özelliği kuşlara aktarılmış.