Medine-Suriye ticaret yolu üzerinde Medine'ye 700 km. uzaklıkta olan Tebük, Bizanslıların kontrolündeydi. Tebük Seferi olduğu zamanlar büyük güçlükler ve sıkıntılarla karşılaşıldığından bu zaman için Kur'an'da "sâatü'l-usre" olarak geçmektedir yani "güçlük zamanı" olarak tabir edilmektedir. Bu sebeple orduya "ceyşü'l-usre", gazveye "Gazvetü'l-usre" adı verilmiştir. Mute Savaşı'ndan sonra bozulan ilişkiler Tebük Seferi'ne intikal etmiştir. İşte Tebük seferi kısaca özeti…
TEBÜK SEFERİ KAÇ YILINDA OLDU?
Tebük Seferi veya Tebük Savaşı 630 yılının Ekim ayında Hz. Muhammed ve 30.000 kişilik İslam ordusunun Tebük'te Bizans ordusuna karşı düzenlediği seferdir. Bu seferin en önemli noktası tipik Bizans-Arap Savaşları gibi olmayıp, muharebe yapılmadan Bizans ordusu geri çekilmesidir. Tebük Seferi Mute Muharebesine neden olan Hz. Muhammed'in elçisinin öldürülmesi üzerine çıkmıştır. Bizans imparatoru Herakleios bölgede giderek güçlenen İslamiyet'i yok etmek için mücadele başlatmıştır. Suriye'deki Hristiyan Araplar'ın Hz. Muhammed'in öldüğünü ve İslam Ordusu'nun zayıfladığını yayarak Herakleios'ı harekete geçirmeye başladılar. Suriye'den Medine'ye gelen tüccarlarda bu durumu Hz. Muhammed'e bildirmesi üzerine Tebük Seferi'nin zeminleri hazırlandı. Müşriklerin çoğu çeşitli bahaneler çıkartarak insanların savaşa girmemesini sağlamaya çalıştılar. Kur'an-ı Kerim'de bu münafıkların fitne çıkarıp Müslümanlara zarar verecekleri ve Allah'ın onların sefere çıkmasını istemediği bildirilmektedir (et-Tevbe 9/42-47).
Allah-u Teâlâ müminleri uyarmıştır: "Ey iman edenler! Size ne oldu ki, 'Allah yolunda seferber olunuz' denilince yerinize yığılıp kaldınız; yoksa ahiretten vazgeçip dünya hayatına mı razı oldunuz? Fakat dünya hayatının nimetleri ahiret saadetinin yanında pek az bir şeydir. Eğer seferber olmazsanız Allah sizi acıklı bir azapla cezalandırır ve yerinize başka bir kavim getirir de siz Peygamber'e hiçbir şekilde zarar veremezsiniz. Allah her şeye kadirdir. Eğer siz Peygamber'e yardım etmezseniz Allah ona yardım eder" (et-Tevbe 9/38-40).
TEBÜK SEFERİ KİMLERE KARŞI YAPILMIŞTIR?
Tebük Seferi Bizanslılara karşı yapılan bir seferdir. Hz. Muhammed, Tebük'te Şam üzerine yürünüp yürünmemesi konusunda istişare yapmıştır. Bunun sonucunda daha ileriye gitmenin faydasız olacağı kanaatine vardılar. Hz. Muhammed ordusuna dönüş emri verdi. Sefer esnasında herhangi bir çatışma meydana gelmedi. Buna rağmen son derece güç şartlar altında 30.000 kişilik bir ordunun çıkarılması sağlandı. Bizans'a karşı gidilerek meydan okunması dolayısıyla Tebük Gazvesi askeri ve siyasi bakımdan büyük bir zafer sayılmıştır.
TEBÜK SEFERİ'NE KATILMAYAN SAHABE
Ensardan Kâ'b b. Mâlik, Mürâre b. Rebî' ve Hilâl b. Ümeyye sefere katılmamışlardı. Hz. Muhammed sefere katılmayan 80 kişi için "Onların söylediklerini esas alıp kalplerinde gizledikleri şeyleri Allah'a havale etti" (et-Tevbe 9/94-98).
