İlk dinler, insan ilişkileri gibi konular tarih öncesi çağlarda ortaya çıkmıştır. Peki ya tarih öncesi çağlar kaça ayrılır? Her dönem kendi özelliğine göre çeşitli sınıflara ayrılır ve bu şekilde incelenir. Sırasıyla tarih öncesi devirler isimleri ve özellikleri konusu bu bağlamda dönemlerine bakarak incelense çok daha verimli olabilir. Peki ya tarih öncesi çağlar kaça ayrılır?
Tarih Öncesi Çağlar
Tarih öncesi çağlar, yazının bulunmasından önce gelen ve insanlığın gelişimini takip eden çağlara verilen genel isimdir. Tarih öncesi çağların genel özelliği henüz devlet yapılanmasının tam anlamıyla oluşmaması, yazılı bir sistemin olmaması ve teknolojinin hala çok ilkel düzeyde olmasıdır. Tarih, insanın teknolojiyi ilk olarak kullanmaya başladığı andan itibaren başlamakta olup günümüze dek gelmektedir. Bu aralıklarda da çeşitli dönemlerde yaşanan gelişmelere göre çağlara ayrılmaktadır.
Tarih Öncesi Çağlar Nelerdir?
Tarih öncesi çağlar beş farklı grupta sıralanmıştır. Bunlar kronolojik olarak aşağıda sıralandığı gibidir.
- Paleolitik Çağ (MÖ 2.000.000 – MÖ 10.000)
- Mezolitik Çağ (MÖ 10.000 – MÖ 8.00)
- Neolitik Çağ (MÖ 8000 - MÖ 5500)
- Kalkolitik Çağ (Taş - Bakır Çağı MÖ 5500 - MÖ 3000)
- Maden Çağları (MÖ 3000 - MÖ 1200)
Tarih Öncesi Devirler
Tarih öncesi devirleri teker teker incelendiğinde aşağıdaki gibidir.
- Paleolitik Çağ: Paleolitik çağ, günümüze dek gelen tarihte en uzun çağ olarak kayıtlara geçmiştir. Bu çağ buzul çağı olarak da adlandırılmıştır. İnsanlık bu çağda çok yavaş ve geç gelişmeye başlamıştır, uzun sürmesinin nedeni tam olarak budur. İlkel insanların bulunduğu bu çağda hayvanları yakalayıp öldürerek avcı – toplayıcı bir toplum düzeni hüküm sürmüştür. Bu çağın sonlarına yaklaşıldığında ateş bulunmuştur.
- Mezolitik Çağ: Paleolitik çağa benzemekle birlikte bu çağda çakmak taşı ile yapılmış olan aletlere rastlanır. Yaşamın mağaralarda devam ettiği bu çağ tam bir geçiş dönemidir.
- Neolitik Çağ: Bu dönemde insanlar üretime başlamışlardır. Yerleşik hayata geçip köyler kurmaya başlayan insanlık aynı zamanda hayvan türlerini de evcilleştirmeye başlamıştır. Neolitik çağ insanlık açısından son derece önemli bir çağdır. Neolitik çağda insanın inanç sistemi de gelişmekte olup eski çağ özelinde çok büyük anlam taşıyan Ana tanrıça Kybele kültü de bu çağda ortaya çıkmıştır Bu önemli gelişmenin yanında diğer bir önemli gelişme olarak takas usulü ticaretin başlaması kayıtlara geçmiştir.
- Kalkolitik Çağ: Kalkolitik çağ içerisinde insanlar üretimi iyice benimseyip oturtmuşlardır. Asur ticaret kolonileri dolayısıyla Anadolu'da da bu çağda yazılı tarih devirlerinin başladığını söylemek mümkündür. Ana tanrıca Kybele inancı bu çağda önemli oranda yükselmiştir. Kalkolitik çağın en büyük özelliği olarak hem tarih öncesi dönemleri hem de yazılı tarih dönemlerini içermesidir demek mümkün.
- Maden Çağları: Bakır, tunç ve demir çağı olmak üzere bu çağlar birbirilerinden ayrılırlar. Kalkolitik çağın bir devamı olarak Maden çağları oluşmuştur. Çağın ilk dönemlerinde bakırdan eşyalar yapılmış fakat sonra tunç ve demirin gelişmesiyle aletler de geliştirilmiştir. Ana tanrıça Kybele inancı maden çağlarında da devam ederek popülerliğini sürdürmüştür.
Tarih Öncesi Çağların Özellikleri
- Tarih öncesi çağların çok büyük bir bölümünde yazı kullanılmamıştır.
- Tarih öncesi çağlar arasında en uzun dönemi oluşturan Paleolitik Çağ yaklaşık iki milyon yıl sürmüştür.
- Bu dönemde insanlar genellikle avcılık ve toplayıcılık ile geçinmişlerdir.
- Yaşam evlerden ziyade özellikle Paleolitik Çağ'da mağaralardadır.
- Tarih öncesi çağlar bitmeye yakın hayvanlar evcilleştirilmişlerdir.
- Bu dönemde ticaret vardır ve takas usulü tarih öncesi çağların sonuna doğru yaygınlık kazanmıştır.
- Bu dönem çok tanrılı dinler revaçtadır. İnsanlar açıklayamadıkları doğa olaylarını bu şekilde açıklama yoluna gitmişlerdir.
- Mitolojik öğeler bu çağın esas din anlayışını oluşturur.
- Tanrıları kızdırdığını düşünen ilk insanlar sık sık insan ve hayvanları kendilerini affettirebilmek adına kurban etmişlerdir.
- Bu çağın genel özelliği teknolojik aletlerin en basit seviyelerde olması ve gelişmemesidir.
- Coğrafyanın insanın üzerindeki etkisi çok fazladır.
