Mitoloji ile ilgilenen kişiler sfenks nedir diye illaki düşünmüştür. Öyle olmasa bile, bulmaca çözerken insan başlı aslan gövdeli heykellere ne denir sorusuyla karşı karşıya gelmiş de olabilirsiniz. Nedeni her ne olursa olsun Yunan mitolojisinde Sfenks nedir diye merak ediyorsanız içeriğimizi okumanızı tavsiye ederiz. Çünkü içeriğimizin devamında sfenks nedir sorusunun cevabına ayrıntılarıyla değineceğiz.
İnsan başlı, aslan gövdeli mitolojik bir yaratık olan sfenks, Eski Mısır'da genellikle kafası bir Firavuna veya bir tanrıya ait olurdu. Sfenks, gövdesi aslan, başı çoğu zaman insan, zaman zamansa şahin veya koç olan efsanevi bir yaratık olup hem Eski Mısır hem de Yunan mitolojisinde yer alır. Sfenks kelimesi ise Mısırda kullanılan bir terim olan "shespankha"dan gelir ve kelime anlamı canlı gözüken heykel olarak tercüme edilir. Mısırlıların sfenks heykellerini inşa etme amaçları, mezarlar ve tapınaklar gibi önemli alanları korumaktır. Buradan yola çıkarak sfenkslerin amacının bulunduğu yapıları korumak olduğunu söyleyebiliriz.
Yunan mitolojisinde bulunan tek Sfenks, yıkım ve kötü şans ile bağdaştırılan benzeri olmayan yaratıktır. Yunan mitolojisinde Sfenks bir canavar olup bazı kayıtlarda, bir kadının yüzüne, kuş kanatlarına, aslan gövdesine ve kuyruğuna sahip olduğu belirtilmiştir. Canavar olan Sfenks Hydra, Chimera, çok başlı köpek Orthus ve Gorgonlar gibi diğer canavarları da dünyaya getiren Echidna ve Typhon'un çocuğudur. Bir rivayete göre tanrıça Hera, antik Thebes şehrinin halkına ceza olarak Sfenks'i göndermiştir. Tanrıçaya karşı saygısızlık yaptıkları için Thebes halkına böyle bir ceza uygun görülmüştü. Canavar Sfenks, Thebes şehrine yakın olan bir dağın zirvesine çıkıp bulunduğu yerden şehre giriş ve çıkışları kontrol ederdi. Şehre giren ve çıkan insanları bir bilmece ile karşılar ve bilmecenin cevabı doğru almadığı takdirde ise bilmeceyi sorduğu kişiyi yerdi. Sfenks'in bilmecesi ise şu şekildedir; "İlk olarak dört, sonra iki ve sonra üç bacağı olan varlık hangisidir?". Bazı mitlerde ise; "Sabah dört, öğlen iki ve akşam üç ayaklı olan nedir?" şeklinde geçer. Sfenks'in sorduğu bilmece şehirde yaşayan yada şehri ziyaret etmek isteyen kişilerin sonu oldu. Bu sebepten ötürü Thebes kralı çözümü, bilmeceyi çözen kişiye büyük bir servetle ödüllendireceğini duyurmakta buldu. Bu sırada Sfenks'in bir sonraki kurbanını beklediği dağın ardındaki yolda bilmecenin doğru cevabını bulamayan insanların kemikleriyle doluydu. Sonunda, Korint kentinden kaçan Oedipus bilmeceyi çözdü. Cevap ise şu şekildeydi; "Bebekken dört ayak üzerinde emekleyen, sonra iki ayak üzerinde yürüyen ve sonunda yaşlılığında bastona ihtiyaç duyan insandır.". Doğru cevabı duyunca kendinden geçen Sfenks kendisini dağın yamacında bulunan uçurumundan atlayarak intihar etti. Sfenks'in intiharıyla beraber Thebes halkının üzerindeki lanet kalkmış oldu.
Sfenks, Yunan Mitolojisine nazaran Mısır Mitolojisinde ise, bireysel bir varlıktan çok bir sembolik bir varlık olarak kullanılmıştır. Sfenks koruyucu bir figür olup piramitleri korur ve güneş tanrısı Ra'nın düşmanlarına karşı bela olurdu. Bunun yanı sıra firavunu ve Firavuna ait olan ilahi gücün temsilcisiydi. Her yaratığın şekline girebilen hazine bekçileri olarak bilinirlerdi. Aynı zamanda bir mısır burcu olan sfenksin, bazen belirli bir firavunu andırması için yüzü oyulur veya boyanırdı. Mısır halkı ise, aslan vücutlu, insan başlı Antik Mısır heykeli sfenksi anıtsal bir anlamda kullanmıştır. Aslanlar güneş ile bağlantıları nedeniyle antik Mısırlılar tarafından kutsal hayvan sayılırlardı. Bu yüzden kutsal ruhsal hayvan olarak sfenks yarı aslan ve yarı insandır. Aslan, muazzam bir güç ve otoriteyi bünyesinde barındırırken insan zekayı ve liderliği temsil etmektedir. Mısır mitolojisinde sfenks, insanlık ve Tanrılar arasındaki bağlantıyı somutlaştıran bir araç olarak görülmüştür. En büyük ve en ünlü sfenks, Gize platosunda Nil Nehri'nin batı kıyısında bulunan Büyük Gize Sfenksi'dir. Gize Sfenksi doğuya bakar ve pençelerinin arasında tapınak vardır. Aslan gövdeli, insan başlı olan bu Sfenks, doğan güneşi ve firavun için yeniden dirilişi temsil eder. Yüzünün doğuya dönük oluşu, Güneş tanrısı Ra'yı her sabah doğar doğmaz görmesi içindir.