Özne: Yüklemde bildirilen işi, oluşu, hareketi, durumu, kılışı yerine getiren; hakkında bilgi ve haber verilen öğedir. Yani yapanı veya olanı karşılayan unsurdur.
Nesne: Yüklemde bahsedilen eylemin etkilediği ögedir. Yükleme "neyi", "kimi", "ne" sorularını sorarız.
Dolaylı Tümleç: Yüklemde bahsedilen eylemin gerçekleştiği yeri söyleyen ögedir. Yükleme "nereden" sorusunu sorarız.
Zarf Tümleci: Yüklemde bahsedilen eylemin gerçekleştiği zamanı söylene ögedir. Yükleme "ne zaman" sorusunu sorarız.
Öge Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları yapısal bozuklukların neden olduğu anlatım bozukluklarından biridir. Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluklarına genellikle sıralı ve birleşik cümlelerde rastlanır. Birinci cümlenin ortak ögesi ikinci cümle ile uyumsuzsa ya da ikinci cümlenin anlamını tamamlamıyorsa bu cümlede öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
Öge Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu İçeren Örnek Cümleler
- Salondaki adam herkesin dikkatini çekti, çok güzel şeyler anlatıyordu. (Kim anlatıyordu sorusunun cevabı olan "adam" kelimesi öznedir ve eksiktir.)
- Yalan söylediğinden iki sene önce de bugün de şüphelenmiyorum. (İlk de bağlacının olduğu yere kadarki cümlede yüklem eksikliği vardır. Cümlenin doğrusu "Yaşan söylediğinden iki sene önce de şüphelenmiyordum bugün de şüphelenmiyordum" olmalıdır.
- Kurallara göre resimlere yazı yazmak, yırtmak yasak. (Neyi yırtmak yasak sorusunu sorduğumuz zaman bu soruya "resimleri" diye cevap veririz. Yani cümlede resimleri kelimesi nesnedir ve virgülden sonraki ikinci cümlede eksiktir.
- Aceleyle sınıfa girdi, sıraların altına göz gezdirdi ve çıktı. (Nereden çıktı sorusunu sorduğumuzda "sınıftan" cevabını veririz. Bu cümlede dolaylı tümleç eksikliği vardır ve cümlenin doğrusu şöyle olmalıdır: Aceleyle sınıfa girdi, sıraların altına göz gezdirdi ve sınıftan çıktı.
- Her gün provalara geldi, tembellik etmedi. (Bu örnekte ilk cümledeki eylemi bir zaman üzerinden tanımlıyoruz ancak ikinci cümledeki eylem yalnız bırakılmış. Ne zaman tembellik etmedi sorusunun cevabı "hiçbir zaman" olur ve bu zarf tümlecidir. Bu cümlede zarf tümleci eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu bulunmaktadır.
- Dolabını açıp ütülenmiş gömlekleri tek tek yerleştirdi. (Bu cümlede nereye yerleştirdi sorusunun cevabı dolaba olacaktır. Dolaba kelimesi dolaylı tümleçtir ve eksiktir.)
- Hiçbir zaman bencillik etmedi, çocuklarının mutluluğu için çabaladı. (Bu örnekte ikinci cümlenin zayıf kalmasının nedeni birinci cümledeki gibi bir zaman desteklemesinin bulunmamasıdır. Zarf tümleci eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Cümlenin doğrusu şöyle olmalıdır: Hiçbir zaman bencillik etmedi, her zaman çocuklarının mutluluğu için çabaladı.)
