Nepotizm en basit anlamı ile akraba kayırmak, insan ayırmak anlamına gelmektedir. Özellikle iş yerlerinde sıklıkla gözüken nepotizm, adil olmadığı gibi öznel de bir durumdur. Toplumsal sorunlardan biri olan nepotizm, bazı pozisyonlara sadece o iş yerinde tanıdığı olması nedeni ile gelen kişilerin durumunu açıklamak için kullanılmaktadır. Peki nepotizm nedir? Nepotizm türleri nelerdir? İşte örnekleri ile nepotizm…
NEPOTİZM NEDİR?
Nepotizm kelimesi, aslen Latince yeğen anlamına gelen bir sözcük olan 'nepot' kelimesinden türemektedir. Bazı kaynaklara göre ise bu kelimenin kökeni İngilizce yeğen anlamına gelen 'nephew' kelimesine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumu'na göre nepotizm "arkadaş veya akraba kayırma" anlamına gelmektedir. Zaten bu kelimenin kullanım alanı da bu şekildedir. Ülkemizde nepotizm kelimesi yerine; iltimas, torpil, kayırmacılık ve dayıcılık gibi kelimeler de kullanılmaktadır. Peki nepotizm ne demektir?
Nepotizm kelimesi genellikle iş dünyasında kullanılmaktadır. Bir kişinin belirli bir pozisyona becerisi ve bilgisi ile değil de, sadece orada çalışan bir akrabası yahut arkadaşı vasıtası ile gelmesi durumunda nepotizmden bahsedilmektedir. Nepotizme tüm dünyada rastlanılmaktadır. Ülkemizde bazı şirketler bu uygulamanın önüne geçebilmek için sıkı önlemler almıştır.
Nepotizm, hukuka aykırı bir uygulama olmamasına rağmen, aslen büyük bir kabahattir. Tabii ki her durumda nepotizmden bahsetmek mümkün değildir. Zira bir işyerinde çalışan bir kişinin akrabası olmasına rağmen, eğer o pozisyona en uygun kişi, orada çalışan kişinin akrabası ise bu durumda nepotizmden bahsetmek mümkün değildir. Zira bu durumda kişi, o işi hakkı ile almıştır. Nepotizmden söz edebilmek için, kişinin o pozisyona, işe yahut ödüle hak kazanacak nitelikleri bünyesinde barındırmamasına rağmen onu bir akrabası yahut tanıdığı sayesinde elde etmesi gerekmektedir. O yüzden nepotizmin yapılıp yapılmadığı anlamak için durumları genel olarak değil, her durumu kendi bazında öznel olarak incelemek gerekmektedir.
NEPOTİZM ÖRNEKLERİ
Aslında hepimiz fark etmesek bile günlük hayatımızda nepotizm ile sıklıkla karşılaşıyoruz.
Nepotizme soyut bir örnek vermek gerekirse; bir okulda yapılan şiir yarışmasını, daha başarılı adaylar olmasına rağmen okul müdürünün kızının kazanması yahut bir işyerindeki terfiyi başarılı olmamasına rağmen yöneticinin kardeşinin alması verilebilir. Görüleceği üzere nepotizm, hayatın her alanında karşımıza çıkabilir.
