Felsefeyle ilgilenenler arasında logos nedir sorusu oldukça popülerdir. Bu yüzden birçok kişiye felsefede logos ne demek bilmek ister. Bu kişiler için bu konu hakkındaki araştırmamızı yaptık. Tabi bunun yanında logos kelimesinin anlamı nedir diye de sorulabilir. Haberimizin devamına inerek logos nedir sorusunun cevabını ayrıntılarıyla ulaşabilirsiniz.
Günlük hayatımızda oldukça sık karşımıza çıkmasa da duyduğumuz zaman ne olduğunu merak ettiğimiz kelimeler vardır. Logos kelimesi de bunlardan bir tanesidir. Arkadaşlarımızla sohbet ederken, televizyon programında, sosyal medyada ve okuduğumuz dergi, gazete ya da kitaplarda karşımıza çıkması oldukça muhtemel bir kelimedir. Böyle anlarda karşımıza çıktığı zaman ister istemez bu kelimenin anlamını araştırmaya koyuluruz. Logos kelimesinin anlamı Türkçe 'de "söylem, söz, kelam, anlatı, bilim, oran, uyum, yasa, sayı" anlamına gelmektedir.
Eski Yunanca lógos "söylem, söz, kelam, anlatı, bilim, oran, uyum, yasa, sayı" sözcüğünden alıntıdır. Yunanca bir sözcük olup Grekçede,
1. seçmek, saymak
2. söz söylemek, okumak fiilinden türetilmiştir.
Logos kelimesi tarihte bilinen ilk kez Meydan-Larousse (1969) : Logos: Herakleitos'un felsefesinde varlığın yasası, evrensel zorunluluk eserinde yer almıştır.
Logos, çok farklı anlamlarda kullanılmış bir terim olup bu terimin anlamları şu şekildedir:
- Söz, sözün anlamı
- Kavram, akıl ile kavrama
- Akıl, bir şeyi anlaşılır kılan mantıksal temel, mantıksal olanın birliği
- Bilim, bilim ilkesi
- İlk neden, gerekçe, kainatın yasaları, doğa yasaları, evrensel zorunluluk
- İlahi evrensel düzen ve yasaları
- İlahi irade, tanrısal fikir
Logos, Yunancada duyguları kavrama anlamındaki pathos sözcüğünün karşıt anlamı olan us (akıl) ile kavrama anlamındadır. Karşıtı "pathos" duyguyla kavrama iken; "logos" usla (akılla) kavramadır. Logos'un ilk anlamı us (akıl) ve bu usa (akla) dayanan sözdür. Daha sonra uyum, yasa, evren yasası, bilim ilkesi anlamlarını almıştır. Aynı zamanda rastlantı ve gelişigüzelliğin de karşıtıdır.
Herakleitos'un varlık anlayışının temelinde yer alan ve başka bir dile çevrilemeyen logos sözcüğü söz, düşünme, akıl, oran, ölçü gibi çok anlamlı bir sözcüktür.
MÖ 5. yüzyılda Herakleitos logosu evreni düzenli bir bütün olarak kuran ve hareket ettiren ussal (akılsal) ilke biçiminde tanımlamıştır. Buna göre logos, hem oluşumların altında yatan ve onları biçimlendiren düzen ilkesi hem de evrenin böyle bir düzen olarak kavranmasında belirleyici olan bilgi ilkesidir. Evrenin kavranması belirli orantılara yani karşılıklı ilişki içindeki yas niteliğinde bağlantılara göre gerçekleşiyordu. Bu anlamıyla logos özellikle rastlantı ve gelişigüzelliğin karşıtıdır.
Herakleitos'un verdiği anlam Anaksagoras'ın baş kavramı olan "nous"dan farklıdır. Nous bir düzenleyici olarak evrenden önce de vardır ve evrene dışarıdan gelir, logos ise evrenle birliktedir ve evrensel oluşun içindedir.
Herakleitos her şey çıkar geçer der; evrende kalıcı olan hiçbir şey yoktur. Bu sürekli evrensel değişiklilik logos için düzenlenmiştir. Logos yasasına göre olup örtmektedir.
Platon'a göre bilgi, logosta temelleri idealar hem düşünceler hem de bu düşüncelerin ilkesiz sonsuz nesneleridir. Düşünce ile nesne arasındaki özdeşlik bu yüzdendir, yani düşünce nesnesinde her ikisi de idealarda temellendiği için uygundur.
Aristotales'e göre logos, akıl, iletişim ve eylemin toplamıdır. Aklın açığa çıkarılması bu üçü sayesinde olur. Bunlar bir insanda yoksa onda akıl da yoktur. Şeylerin nasıl ve neden oldukları gibi oluştuğunu, şeylerin nasıl ve neden oldukları gibi kalmadıkları soruları Aristotales için önemlidir ve bu soruların cevapları aklımızda vardır. Aklımızın olmasını da Logos sağlar. Aklı logos yardımıyla açığa çıkarırız.
Logos, eski Yunancadaki legein sözcüğünden türetilmiştir. Sözcüğü Grekçede felsefi bir kavramı belirtmek üzere ilk kez kullanan Efesli filozof Herakleitos, terimi, her şeyi yöneten değişmez yasa (logos) ya da yasalar (logoi), evreni düzenli bir bütün olarak kuran ve hareket ettiren, evrenin düzenini sağlayan evrensel yasalar, evrenin temeli olan evrensel zorunluluk olarak ifade eder.
Teoloji'de (tanrıbilimsel olarak) tanrı sözü, tanrı ve evren arasındaki araç, her bilgiyi olanaklı kılan tanrısal ışık; bilgi kaynağı gibi anlamlarda kullanılmıştır.
Yunanca legein "söylemek" anlamındadır, bu yüzden Hristiyan teologları logos deyimini "tanrısal söz" anlamında kullanmışlardır; insan kılığına giren İsa'da gerçekleşen tanrısal sözdür.
