Dil bilgisinde yer alan en önemli konulardan biri isim tamlamasıdır. İsimler tek başına kavramları ya da varlıkları belirtmede yetersiz kalabilir. Bu yüzden isim tamlamalarını öğrenmemiz gerekmektedir. Biz de Türkçe dil bilgisini daha iyi anlamanız ve öğrenmeniz için isim tamlaması hakkında bilinmesi gereken her şeyi bir araya getirdik.
İsim tamlaması iki ismin bir araya gelmesi ile meydana gelir. Bu iki gelime bir araya gelerek daha vurgulu bir şekilde ifade edilir. Nesnenin hareketlerini anlatmak için iki ismin bir araya gelmesi gerekmektedir. Örneğin etek kelimesini ele alalım. Burada etek kelimesi giyilen bir kıyafeti tanımlar. Bu da etek kelimesinin nasıl olduğu hakkında bize bir bilgi vermez. Ancak etek kelimesinin önüne kırmızı eklerseniz burada eteğin özelliğini ve nasıl olduğunu net bir şekilde görebilirsiniz. Bu noktada da isim tamlamasını bulmak için hangi soruları soracağımızı öğrenmemiz gerekir. Nasıl sorusu ile isim tamlaması bulunabilir. Nasıl etek sorusunu sorduğumuzda iki isimden bir araya gelen kırmızı etek bir isim tamlamasını meydana getirir.
İki isimden bir araya gelen isim tamlamasının 4 farklı çeşidi bulunur. Bunlar Belirtili İsim Tamlaması, Belirtisiz İsim Tamlaması, Takısız İsim Tamlaması ve Zincirleme İsim Tamlaması'dır.
Aşağıda bu konuyu detaylı bir şekilde ele aldığımızda;
1-Belirtili isim tamlaması:
Belirtili isim tamlamasında hem tamlayan hem de tamlanan isim ek alır. Örneğin;
Okulun çatısı: Okul -un çatı-sı
Kolyenin zinciri: Kolye-nin zincir-i
Elif'in kalemi: Elif-in kalem-i
2-Belirtisiz isim tamlaması:
Belirtisiz isim tamlamasında sadece tamlanan isim ek alır. Örneğin:
Deniz tuzu: Deniz tuz-u
Köpek tasması: Köpek tasma-sı
Matematik öğretmeni: Matematik öğretmen-i
3-Zincirleme isim tamlaması:
Zincirleme isim tamlamasında en az 3 isim birbirine tamlanır. Örneğin;
Okulun kapısının zili: Okul-un kapısı-nın zil-i
Armut ağacının yaprakları: Armut ağacı-nın yaprakları-ı
4-Takısız isim tamlaması:
Takısız isim tamlamasında ne tamlayan ne de tamlanan ek almaz. Örneğin:
Kırmızı kapı
Pembe ayakkabı
İki ismin bir araya gelmesi ile tamlayanı ya da tamlananı ek alarak ortaya çıkan isim tamlaması 2 farklı şekilde ele alınır. İsim tamlamasının oluşması için bazı isimlerin ek alması da gerekebilir. Belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması ve Zincirleme isim tamlaması ek alınarak yapılırken; Takısız isim tamlamasında ise ek verilmez. İsim tamlamalarında kullanılan ekler ise tamlanan ekleri ve tamlayan ekleri olarak ikiye ayrılır.
Tamlayan ekleri şu şekildedir: - ın, - in, - un, -ün, -nın, -nin, -nun, -nün
Tamlanan ekleri ise şu şekildedir: -i, -ı, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü
Tamlayan ve tamlanan ekleri bir arada kullanıldığında belirtili isim tamlaması ortaya çıkar.
Tamlanana ek geldiği zaman belirtisiz isim tamlaması ortaya çıkar.
3 tane farklı tamlanana ek gelirse zincirleme isim tamlaması ortaya çıkar.