Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Şadiye Deniz ve İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Medya ve İletişim Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Elif Korap Özel, gazetecilikte arama motoru optimizasyonunu konu alan iki ayrı araştırma gerçekleştirdi.
Çalışmayı, Türkiye'de web siteleri en fazla ziyaret edilen ulusal gazetelerin SEO editörleriyle birlikte hazırladıklarını anlatan Doç. Dr. Şadiye Deniz, "Araştırmalar, insanların Google'da bir şey aradıklarında sadece ilk sayfaya baktıklarını ortaya koyuyor. İkinci sayfaya ise nadiren tıklıyorlar. İlk sayfanın ilk sıralarında olmak ise büyük avantaj. Online satış yapan şirketler başta olmak üzere ürün ve hizmetlerini tanıtmak isteyen pek çok kurum ve kuruluş için artık Google'da olmak yetmiyor, ilk sayfada olmak gerekiyor. Hal böyle olunca gazetecilik pratikleri de elbette bundan etkileniyor. Gazeteciler için de haberlerini ilk sayfada göstermek önemli. Bu da SEO editörlüğü (arama motoru optimizasyonu editörlüğü) olarak tanımlayabileceğimiz yeni bir gazetecilik faaliyet alanı yaratıyor" diye konuştu.
SEO gazeteciliği nedir, SEO editörleri gazeteci mi?
Haberi ilk sıraya çıkarmak için kullandıkları SEO stratejileri neler? Bu işin gazeteciliğe katkısı nedir? gibi sorulara yanıt aradıklarını aktaran Doç. Dr. Elif Korap Özel ise, "Türkiye'de SEO birimi kuran gazetelerin listesini oluşturduk ve ne kadar yaygın bir faaliyet alanı olduğunu gördük" dedi.
Haber tüketim alışkanlıklarının değiştiğini ve bu değişimin haber üretim pratiklerini de değişime zorladığını vurgulayan Dr. Özel, sözlerini şöyle sürdürdü: "Aslında SEO sadece gazetecilikte kullanılan bir strateji değil. Online alışveriş sitelerinden gazetelere kadar artık pek çok şirket SEO uzmanı ile çalışıyor. Çünkü iyi bir SEO uzmanı ile organik bir şekilde, yani Google'a para ödemeden ilk sayfada yer almak mümkün. Türkiye'de gazetecilikte arama motoru optimizasyonu sadece Google için yapılıyor, çünkü internet kullanıcılarının en fazla kullandığı arama motoru Google. Bu nedenle diğer arama motorlarına yönelik bir çalışma şu an için yapılmıyor."
Gazetelerin sadık okurları dışında ve daha kalabalık olan bir grubun haber okumak için belirli bir gazetenin web sitesini ziyaret etmek yerine aradığı konuyu Google'a sorduğunu aktaran Dr. Özel, şu bilgileri verdi: "Araştırmayı yaparken görüştüğümüz kıymetli bir gazeteci şöyle söylemişti: 'Spor ayakkabı almak istediğinizde, Google'a aklınızdaki markayı yazıp arattığınızda hangi siteler en üstte çıkıyorsa, onların SEO'su en başarılı demektir. Aynı şeyi bugün haber siteleri de yapmak zorunda kalıyor. Çünkü bugün internette yazdığımız/okuduğumuz/izlediğimiz/sunduğumuz içerikler bir nevi spor ayakkabısı konumunda.' Okur artık haberi de Google'a soruyor. O nedenle haberinizi Google'da gösterebilmeniz önemli. Pek çok kullanıcı Google arama motoruna "haber", "son dakika", "patlama" vb. anahtar kelimeleri yazıp karşısına çıkan ilk sayfadaki haber linklerinden birini tıklıyor. Bu nedenle haber siteleri ve gazeteciler için o ilk sayfada gösterilmek önemli. Elbette ilk sayfada görünür olduktan sonra tercih edilmede haber başlığının ilgi çekici ve diğerlerinden farklı olması gibi başka faktörler de devreye giriyor."
Diğer taraftan bu yeni gazetecilik pratiğinin mesleğe katkısı kadar olumsuz sonuçlarının da ele alınmasının gerekliliğine işaret eden Dr. Deniz; şunları kaydetti. "Araştırmaya katılan bir gazetecinin dediği gibi SEO, sektörde bir Google gazeteciliği pratiği yarattı, bu çok iyi bir şey değil. Ama diğer taraftan Google'da önde olmak da önemli. SEO haberciliği, gazetecilik için adeta bir necessary evil (gerekli kötü). SEO gazeteciliği dijital çağda var olmak için önemli ama gazetecilikten götürdükleri de var. Bu konuyu gazetecilerin ve gazetecilik akademisyenlerinin dikkatine sunarak, dijitalleşmenin gazeteciliği nasıl değiştirdiğini ortaya koymak istedik. Yeni gazetecilik pratiklerini anlamayı, gazeteciliğin geleceğine ilişkin de bir fikir vermesi açısından önemli görüyoruz."
Araştırmacıların "Google Gazeteciliği: Dijital Çağda Bir 'Gerekli Kötü' Olarak SEO Haberleri ve Haberin Tık Uğruna Deformasyonu" başlıklı araştırmasına Connectist ve "Google Gazeteciliği mi Empati Editörlüğü mü? Gazetecilikte SEO Editörlüğü ve Dönüşen Gazetecilik Pratikleri Üzerine Bir Araştırma"sının tam metnine Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi'nin web sitelerinden ulaşmak mümkün.
SEO HABERCİLİĞİ NEDİR?
Yayınlanan araştırmada Türkiye'deki ulusal gazetelerde görev yapan SEO editörlerine yaptıkları işi nasıl tanımladıkları sorusu yöneltildi. Cevaplar aşağıdaki gibi;
Utku Can Yalçın, SEO editörünü, "Arama motorları üzerinde en çok aratılan kelimeleri anahtar kelime olarak belirleyip, bu anahtar kelimeleri yazım akışı içerisinde kullanarak içerik üreten kişi" olarak tanımlamaktadır. Cem Koncu, haberleri Google'a optimize etmeyi SEO editörlüğü olarak tanımlamakta ve bunu da insanların arama motorunda aradığı/arayacağı sorunun yanıtına ilişkin içerik oluşturarak yaptıklarını belirtmektedir.
Nuri Topçugil'e göre ise SEO editörü; "trendleri takip ederek tespit ettiği konularla ilgili olarak arama motorlarına uygun içerik üreten kişidir." Funda Korkmaz, 'Gazetecilikte SEO'yu nasıl tanımlarsınız' sorusuna şöyle yanıt vermiştir: "SEO editörleri, vatandaşın ne okuduğunun en iyi analizini yapan editörlerdir. Geleneksel yapıda biraz okuyucuya kulak tıkama var. Bu noktada SEO editörlerinin köprü görevinde olduğunu düşünüyorum."
Görüşülen gazetecilerden Ersel Yıldırım ise SEO editörlüğüne yeni bir isim önermektedir: "SEO'luğa bir isim verseydim, adı empati editörlüğü olurdu. Başında merak var, sonunda enformasyon / bilgi var. SEO, insanların merak ettiği soruya dair haber yazan kişidir." Yıldırım da, basılı gazetelerde geleneksel olarak ekonomi, politika, magazin, spor gibi alan editörleri bulunduğuna dikkat çekerek, SEO editörlüğünün de yeni bir tür alan editörlüğü olduğunu vurgulamaktadır. SEO editörü belirli bir disiplinde uzmanlaşmamakta, o gün okurlar en çok hangi konuyu merak ediyorsa ekonomi, spor, magazin gibi kategorilere ayırmadan o konuyu haberleştirmektedir.
Selahattin İmamoğlu da SEO editörünü, "Bir konuda neler merak edilir ve nasıl merak edilir, okurlar bir soruyu arama motoruna nasıl sorar sorularının cevaplarına göre haber üreten kişi" olarak ifade etmektedir. Türkiye'deki ilk SEO birimini 2013'te Milliyet'te kuran Selahattin İmamoğlu, önemli bir ayrıma dikkat çekerek dijital pazarlama yapan firmalara hizmet veren SEO uzmanları ile bir yayın kuruluşunda SEO editörü olarak çalışan gazetecinin tanımlanması arasında kesin bir ayrım yapılması gerektiğinin altını çizmekte ve SEO'yu şöyle tanımlamaktadır: "Öncelikle SEO editörünün yapması gereken ilk şey haberdir. İkinci aşamada okur olarak düşün bakalım, sen neyi merak ediyorsun ve hangi sorularla bunu soracaksın. Buna yanıt verebilmesi gerekiyor. En zor kısmı aslında bu. Bu olayı editörler arasında çözemediğimiz için ekstra birimlere ihtiyaç duyuldu."
Ulaş Aydoğan da SEO'luğu 'okur gazeteciliği' olarak nitelendirmekte ve insanların en çok merak ettiği sorulara yanıt verme amacını güden bir gazetecilik kategorisi olarak görmektedir.