Bir ya da birden fazla kelime veya kelime grubu yan yana gelerek anlamlı cümleler oluşturur. Bu cümlelerin içerisinde kullanılan kelimeler ise görevlerine göre öge olarak adlandırılır. Her bir öge, cümlede farklı bir göreve sahiptir. Bazı ögeler yüklemin yerini, bazıları eylemin nasıl yapıldığını anlatırken kimileri de eylemi ya da nesneyi niteleme görevini üstlenir. İşte 4. sınıf cümlenin öğeleri konu anlatımı - Cümlenin öğeleri soruları nelerdir? hakkındaki tüm detaylar.
Cümlenin ögeleri şu şekildedir:
Özne: Cümlenin ögeleri arasında işi yapan kişidir. Öznenin her cümlede olması zorunlu bir kura değildir. Bazı durumlarda gizli öze olarak karşımıza çıkabilir. Özneyi bulmak için yükleme ne ve kim sorularının sorulması gerekir.
"Bu ayakkabıyı babam aldı" cümlesinde yüklem aldı'dır. Burada özneyi bulmak için ayakkabıyı kim aldı sorusunu sormamız gerekir. Bu sorunun cevabı ise "Annem"dir.
"Sınavı geçmene yardım ederim" cümlesinde yüklem ederim'dir. Yardım edenin kim olduğu sorduğumuzda "Ben" cevabını alırız. Burada ben gizli özne konumundadır.
"Parklar temizlendi" cümlesinde işi yapan kişi belli olmadığı için sözde özne kullanımı vardır. Burada yükleme sorulan soru temizlenenin ne olduğudur. Temizlenen de sokaklar olduğu için sözde özne "Sokaklar"dır.
Yüklem: Cümlede hareketi bildiren eyleme yüklem denir. Yüklem tek başına da kullanılarak bir cümle olabilir. Yükleme ulaşmak için herhangi bir soru sorulmaz.
Bugün babama işinde yardım ettim.
Nesne: Cümle içinde yüklemin belirttiği işten etkilenen ögeye nesne denir. Nesneyi bulmak için yükleme soru sorulur. Neyi, ne, kimi sorularının cevabı nesnedir. Nesne belirtili ve belirtisiz nesne olarak ikiye ayrılır.
Belirtili nesnede -i hali ekinin alınması gerekir.
Defteri arkadaşından aldı.
Belirtisiz nesne -i hali eki almaz.
Sabaha kadar odasında oyun oynardı.
Dolaylı tümleç: Yükleme -de, -e ve -den hal ekleri eklenir.
Çözemediğim soruları sana sorarım.
Sakın okula geç kalmayın.
Zarf tümleci: Zarf tümleci cümlede kullanılan ögelerin miktarını, zamanını, yönünü ve koşulunu bildirir. Zarf tümlecini bulmak için farklı soruların sorulması gerekmektedir.
Ne zaman sorusu ile: Yazın bolca denize gireceğim.
Nasıl sorusu ile: Arabamız tümsekte yavaşça ilerliyordu.
Ne kadar sorusu ile: Sınavdaki notları oldukça iyiydi.
Nereye sorusu ile: Çantaları yukarıya çıkarın.