Selçuklular ve Osmanlı Devleti'nin saray hayatı büyük bir merak konusuyken bu alana ilgi duyan kişilerin büyük kısmının merak ettiği konulardan birisi emir-i çaşnigir ne iş yapar sorusudur. Sarayda görevli olan yüzlerce kişiden biri olan çaşnigirlerin ne iş yaptığı bugün hala bazı kişiler için merak konusudur. Peki, çaşnigirbaşı ne iş yapar?
Çaşnigir kelimesi Farsça kökenli bir kelime olup çaşni ve gir kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Türkçe karşılık olarak lezzet tutan anlamına gelir.
Çaşnigirler tarihte adını ''Ekabir'i Has'' olarak da duyduğumuz saray büyüklerindendir ve amirlerine çaşnigirbaşı ya da bilinen diğer adıyla emir-i çaşnigir denirdi. Esas görevleri hükümdarların sofralarını hazırlamanın yanı sıra servis edilen yemeklerin tadına önceden bakarak hükümdarların zehirlenmelerini önlemektir. Büyük Selçuklu Devleti'nde saraylarda görevli olan bu kişiler bulundukları görevin öneminden dolayı çok güvenilir kimseler arasından seçilirdi.
Çaşnigirlere bazı Anadolu beyliklerinde de rastlanmıştır.
Osmanlı saraylarında da karşımıza çıkan çaşnigirler, burda da diğer devletlerde olduğu gibi hükümdarlardan önce yemeklerden yiyip yemeklerin zehirli olup olmadıklarını anlamakla görevlendirilmiş kişilerdir.
Çaşnigirbaşı adındaki saray görevlileri saray mutfağında pişen yemekleri aşçıbaşlarından teslim alırlardı. Bu esnada çaşnigirlerden önce aşçıbaşlarının yemeklerden tatması beklenirdi. Devlet yönetimindeki önemli kişilerin dışında direkt olarak padişaha servis edilecek yemeklere nezaret eden çaşnigirlere ''zevvakın-i hassa'' adı verilirdi.
Çaşnigirler yalnızca padişahın değil, bazı önemli günlerde sadrazam ve vezirlerin de yemeklerini dağıtmakla görevli olan kişilerdir.
Yalnızca Osmanlı padişahlarına ait olan Has Oda'ya verilecek yemekleri dağıtmak üzere çaşnigirler görevliydi ve yanlarında çaşnigirbaşı bulunurdu. Çaşnigirbaşı önde olmasına rağmen yemekleri arkada olan çaşnigirler dağıtırdı.
Has Oda, hazine ve kiler odasında hizmet eden iç oğlanlar eğer görevlerini iyi şekilde yerine getirirlerse çaşnigirliğe yükselirlerdi. Çaşnigirlik görevinde kıdem kazanmış kişiler bölük ağalığına terfi edilirlerdi. Kıdem derecesine göre maaş alan çaşnigirler üzerlerine giydikleri kaftanlar için yılda bir kez ücret alırlardı ve Osmanlı tarihinde buna ''kaftan bedeli'' denirdi.
Çaşnigîrlerin ayrıca mîrî salhânelerde kesilen hayvanlardan da gelir payları vardı.
Osmanlı Devleti'nde saray görevlileri arasında en yüksek mertebedeki görevlerden biri olarak sayılabilecek çaşnigirlerin tek görevi hükümdarların yemeğini önden tadarak zehir olup olmadığını kontrol etmek değildir.
Çaşnigirler bazen çok önemli olmayan ferman ve emirleri taşradaki beylerbeyine götürürlerdi.
Çaşnigirlerin bir başka görevi de bazı özel günlerde padişahın ata binmesine yardım etmektir.