Anadolu farklı kültürlerin etkileşime girdiği bir coğrafya olmuştur. Türklerin İslamiyet'i kabul etmesi de, bu coğrafyada hem dini hem de kültürel açıdan derin izler bırakmış bir süreçtir. Anadolu'da İslam'ın yayılmasına katkı sağlayan önemli şahsiyetler kimler sorusu pek çok tarih sever tarafından sorulmaktadır. Türklerin İslamiyet'i kabulünde etkili olan kişiler, farklı yöntemlerle İslam'ın öğretilerini insanlara sunmuş, dini hayatın şekillenmesinde etkili olmuşlardır.
Anadolu'da İslam'ın yayılmasında etkili olan birçok önemli şahsiyet bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
• Hoca Ahmet Yesevi: Türkistan'da yaşamış olan Hoca Ahmet Yesevi, Türklerin İslamiyet'i kabulünde büyük rol oynamıştır. Divan-ı Hikmet adlı eseriyle İslamî bilgileri Türkçeye kazandırarak, İslamiyet'in Türk kültürüne entegre olmasına katkı sağlamıştır.
• Mevlana Celaleddin Rumi: Konya'da yaşamış olan Mevlana, tasavvuf dünyasının en önemli isimlerinden biridir. Mesnevi adlı eseriyle İslamî tasavvuf anlayışını edebi bir dille anlatmış ve geniş kitlelere ulaşmıştır.
• Hacı Bektaş-ı Veli: Hacı Bektaş-ı Veli, Anadolu'da İslam'ın halk arasında yayılmasına önemli katkılarda bulunmuş bir başka önemli tasavvuf önderidir. Bektaşi tarikatının kurucusu olan Hacı Bektaş, halkın İslam'ı kabul etmesini kolaylaştıran ve onlara özgürlükçü, eşitlikçi bir İslam anlayışı sunan bir figürdür. Anadolu halkı arasında büyük bir etkisi olmuş, İslam'ın yayılmasına katkı sağlamıştır.
• Şeyh Edibali: Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin hocası olan Şeyh Edibali, Türklerin İslamiyet'i kabulünde önemli bir manevi liderdi. Osman Gazi'nin İslam'a olan bağlılığını pekiştiren ve ona dini rehberlik yapan Şeyh Edibali, aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin ilk yıllarında dini öğretinin şekillenmesinde büyük rol oynamıştır.
• Süleyman bin Abdülmelik: Türklerin İslamiyet'i kabul sürecinde ilk önemli figürlerden biri, Arap İslam fetihlerinin Anadolu'ya doğru genişlemesiyle ilişkili olarak önemli bir stratejik şahsiyet olan Süleyman bin Abdülmelik'tir. 711 yılında yapılan fetihler ve özellikle Malazgirt Meydan Muharebesi (1071) sonrasında, Anadolu'da büyük bir İslam nüfusu oluşmaya başlamıştır. Bu dönemde İslam dini, fetihlerle birlikte yayılmaya başlamış, Türkler de bu yeni dini kabul etmeye yönelmişlerdir.
Türklerin İslamiyeti kabulünde etkili olan kişiler genellikle tasavvuf ehli olmuştur. Bu kişiler, İslam'ın sert ve katı kurallarından ziyade, onun sevgi, hoşgörü ve merhamet gibi evrensel değerlerine vurgu yaparak Türkleri İslamiyet'e çekmişlerdir. Bunlara örnek verecek olursak:
• Ahi Evran: Anadolu'da Ahi teşkilatını kuran Ahi Evran, esnaf ve zanaatkârların bir araya gelerek oluşturduğu bu teşkilatla, İslam ahlakını ekonomiye yedirmiştir. Ahilik, ticarette dürüstlük, yardımlaşma ve dayanışma gibi İslamî değerlerin yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur.
• Yunus Emre: Anadolu'da yaşamış olan Yunus Emre, şiirleriyle İslamî mesajları halkın anlayabileceği bir dilde ifade etmiştir. Aşk, sevgi ve hoşgörü gibi evrensel değerleri şiirlerinde işlemiş ve Türk edebiyatına önemli eserler kazandırmıştır.