Yazım kuralları ve noktalama işaretlerinin temelini okullarda Türkçe öğretmenlerimizden alırız. Bu bilgilerimizi pekiştirmek ve geliştirmek ise bizlerin elindedir. Hepimizin bildiği üzere bunun için kitap okuma alışkanlığı edinmek en etkili yöntemlerden biridir.
YAZIM KURALLARI KONU ANLATIMI
Yazım kuralları konusunda özenli davranmanın önemli bir faydası ise, kendinizi daha ciddi ve saygın biri olarak tanıtmanıza yarar. Bir kurum ya da kuruluşa göndermiş olduğunuz metinde ya da herhangi biriyle yazışma esnasında Türkçe yazım kurallarına dikkat etmek karşı tarafı olumlu yönde etkilemeye yardımcı olur. Kısacası yazım kuralları ve noktalama işaretlerini gerektiği gibi kullanmak, yazılı olarak etkili bir anlatıma sahip olmanızı sağlar. Bu nedenle yalnızca sınavlarda çıkacak endişesine kapılmamaya özen göstermek gerekir.
TÜRKÇE YAZIM KURALLARI VE NOKTALAMA İŞARETLERİ
Büyük harflerin kullanımı ile ilgili kurallar
Öncelikle cümlelerin her zaman büyük harfle başladığını hatırlayalım.
Diğer bir önemli konu ise kişi adları ve soyadlarını yazarken büyük harfle başlamaktır.
Bununla birlikte kişi adlarının öncesinde ya da ardında yer alan saygı sözleri, meslek ve rütbe adları, lakaplar büyük harf ile başlamaktadır.
Aynı şekilde dizelerde büyük harflerle başlamaktadır.
Hitap kelimeleri büyük harfle başlamaktadır.
Yıldız ve gezegen adları büyük harfleri başlar. Ancak gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle yazılmalıdır.
Aşağıdaki örnek cümlelerde kendi anlamı dışına çıktığından bu ifadeler küçük yazılmıştır;
Din ve mezhep isimlerinin yanı sıra mensuplarını belirten kelimeler büyük harfle başlar.
Kurum ve kuruluş isimlerini yazarken her kelimeye büyük harfle başlamamız gerekir.
Mili ve dini bayramlar büyük harfle yazıma başlanmalıdır.
Yer belirten adlar büyük harfle başlamaktadır.
Önemli hatırlatma: il, ilçe ve köy kelimeleri özel isimlerin ardından geliyorsa küçük yazılır.
Aynı zamanda ülke isimlerini yazarken yine büyük harfle yazmaya özen göstermemiz gerekir.
Yer adlarının akabinde gelen "deniz, dağ, göl, nehir" gibi tür bildirmekte olan 2. İsimlerin yazımında büyük harfle başlanır.
Hayvanlara isim verildiyse bu isimler de büyük harfle başlamaktadır.
Aylar ve Günler yazılırken bir tarih belirtilmiyorsa küçük yazılır. Aynı zamanda kesme işareti kullanılmaz.
NOKTALAMA İŞARETLERİ
NOKTA: Cümlenin bittiği anlamın gelen nokta işareti, cümlenin sonunda yer alır. Nokta işareti kısaltmaların sonuna da nokta konmaktadır.
Örneğin, Dr. (doktor) İng. (İngilizce) gibi.
Sayıların ardından sıra bildiriminde de nokta kullanılmaktadır.
Örneğin; 9. Cadde, 2. Sokak
Herhangi bir yazıdaki rakamlar ve harflerle belirtilen maddelerde de nokta işareti kullanılmaktadır.
Örneğin; D. ,2. Gibi
Arasında çizgi ya da virgül ile sıralanan sayıların sonuncusunun arkasına da nokta konur.
Örneğin; 6,9 ve 13. Maddeler gibi
Tarih yazarken gün, ay ve yıl aralarına nokta konmaktadır. Örneğin;
26.08.2009 gibi.
VİRGÜL: Sıralanan cümlelerin yanı sıra arka arkaya sıralanan eş görevli kelimeler arasına da virgül konmaktadır. Cümle içinde bulunan ara sözlerde ayrım sağlamak için konur. Ayrıca uzun cümlelerde yüklem görevinin düştüğü uzakta kalmış özneyi nitelendirmek için virgül kullanılır. Tekrar edilen sözcükler arasında anlamı kuvvetlendirmek amacı ile de virgül konmaktadır.
NOKTALI VÜRGÜL: Cümlede içerisinde virgül bulunan öğeler cümleleri ayırmada kullanılmaktadır. Ayrıca virgüller ile ayrılmakta olan tür ve takımları ayırmak için noktalı virgül konmaktadır.
İKİ NOKTA: Kendisi ile alakalı örneğinin oluşturulduğu cümlenin sonuna yerleştirilir. Cümlenin kendisini ilgilendiren bir açıklama yapılacağı sırada iki nokta kullanılır. Aynı zamanda karşılıklı konuşmalarda konuşanı belirtmede kullanılmaktadır.
ÜÇ NOKTA: Söylenmek istenen kelimeler için kullanılmaktadır. Tamamlanmayan cümlelerin sonuna konulmaktadır. Seslenme ve ünlem sonuna anlamın güçlendirilmesi adına konur. Başında, sonunda ve ortasında alınmamış sözcük bulundurmakta olan alıntılarda da üç nokta kullanılmaktadır.
ÜNLEM: Korku, şaşma, sevinç ve öfke gibi duyguların yer aldığı sözcüklerin bitiminde kullanılır. Küçümseme ve alay anlamını barındıran kelimenin bitişiğine parantez içinde konur. Öte yandan ünlem işaret hitap cümlelerinin arkasına da konması gerekir.
SORU İŞARETİ: Soru ifade eden sözcüklerde soru işareti kullanılmaktadır. Bilinmeyen tarih ve yer gibi durumlarda da soru işareti kullanılmaktadır.
KISA ÇİZGİ: Cümle içerisinde yer alan ara sözleri belirtmek için kısa çizgi konulur. Kelime köklerini ayırma ve satır içine sığmayan sözcükleri bölerken kısa çizgi kullanılmaktadır.
KESME İŞARETİ: Kısaltmalara bir ek geldiğinde kullanılır. Kesme işareti özel isimlere gelen bildirme, iyelik ve durum eklerini nitelendirmede kullanılır.
KÖŞELİ AYRAÇ: Kaynak belirtirken ya da bir ayracın içerisindeki bir ayraç daha kullanılması gerektiğinde yay ayracın öncesinde kullanılmaktadır.
YAY AYRAÇ: Alıntı yapılan eserleri belirtmek için kullanılır. Cins ve özel isimlere ait olan ekleri belirtmek ve cümle içerisindeki anlama ek bilgi yerleştirilebilmesi adına yay ayraç işareti kullanılmaktadır.
TEK TIRNAK İŞARETİ: Tırnak içinde kullanılan bir cümlede tırnak içine alınması gerekli sözcükler yer alıyorsa tek tırnak işareti kullanılır.
UZUN ÇİZGİ: Konuşmaları ifade eden cümlelerin baş tarafında yer alır.