5. Sınıf Yazım Kuralları Konu Anlatımı – Türkçe Yazım Kuralları Ve Noktalama İşaretleri…

Yazım kuralları ve noktalama işaretlerinin temelini okullarda Türkçe öğretmenlerimizden alırız. Bu bilgilerimizi pekiştirmek ve geliştirmek ise bizlerin elindedir. Hepimizin bildiği üzere bunun için kitap okuma alışkanlığı edinmek en etkili yöntemlerden biridir.

YAZIM KURALLARI KONU ANLATIMI

Yazım kuralları konusunda özenli davranmanın önemli bir faydası ise, kendinizi daha ciddi ve saygın biri olarak tanıtmanıza yarar. Bir kurum ya da kuruluşa göndermiş olduğunuz metinde ya da herhangi biriyle yazışma esnasında Türkçe yazım kurallarına dikkat etmek karşı tarafı olumlu yönde etkilemeye yardımcı olur. Kısacası yazım kuralları ve noktalama işaretlerini gerektiği gibi kullanmak, yazılı olarak etkili bir anlatıma sahip olmanızı sağlar. Bu nedenle yalnızca sınavlarda çıkacak endişesine kapılmamaya özen göstermek gerekir.

TÜRKÇE YAZIM KURALLARI VE NOKTALAMA İŞARETLERİ

Büyük harflerin kullanımı ile ilgili kurallar

Öncelikle cümlelerin her zaman büyük harfle başladığını hatırlayalım.

• Bütün gün ders çalıştım. Üniversite hayatım boyunca derslerimi dikkatle dinledim. Yağmurlu havaları çok seviyorum.

Diğer bir önemli konu ise kişi adları ve soyadlarını yazarken büyük harfle başlamaktır.

• Mehmet Akif Ersoy
• Mustafa Kemal Atatürk
• Reşat Nuri Güntekin

Bununla birlikte kişi adlarının öncesinde ya da ardında yer alan saygı sözleri, meslek ve rütbe adları, lakaplar büyük harf ile başlamaktadır.

• Sayın Profesör Doktor Haldun Bilgili,
• Kıdemli Kurmay Albay Asutay Akın,
• Kaymakam Erol Bey,

Aynı şekilde dizelerde büyük harflerle başlamaktadır.

• Dur yolcu. Bilmeden gelip bastığın
• Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
• Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın,
• Bir vatan kalbinin attığı yerdir.

Hitap kelimeleri büyük harfle başlamaktadır.

• Sayın Okul Müdürüm,
• Değerli Misafirler,
• Çok Kıymetli Arkadaşım Şebnem,

Yıldız ve gezegen adları büyük harfleri başlar. Ancak gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle yazılmalıdır.

• Merkür, Mars, Güneş, Ay

Aşağıdaki örnek cümlelerde kendi anlamı dışına çıktığından bu ifadeler küçük yazılmıştır;

• Annem güneş gören, aydınlık bir evde yaşamak istiyor.
• Kaza haberini aldığımda dünya başıma yıkıldı.

Din ve mezhep isimlerinin yanı sıra mensuplarını belirten kelimeler büyük harfle başlar.

• İslam - İslamiyet
• Müslümanlık - Müslüman
• Hanefilik - Hanefi
• Musevilik - Musevi

Kurum ve kuruluş isimlerini yazarken her kelimeye büyük harfle başlamamız gerekir.

• Türk Dil Kurumu
• Türkiye Büyük Millet Meclisi
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
• Cadde, sokak, mahalle, meydan adları yazılırken büyük harfle başlar.
• Harmantepe Mahallesi
• Nilgün Sokak
• Pamir Taş Girgin Bulvarı
• 15 Temmuz Şehitleri Meydanı

Mili ve dini bayramlar büyük harfle yazıma başlanmalıdır.

• Kurban Bayramı
• Anneler Günü
• 30 Ağustos Zafer Bayramı
• 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı

Yer belirten adlar büyük harfle başlamaktadır.

• Güney Doğu Anadolu Bölgesi
• Asya Kıtası, Avrupa Kıtası
• İstanbul ili, İzmir ili
• Urla ilçesi, Keçiören ilçesi
• Avutmuş köyü, Zeytinli köyü

Önemli hatırlatma: il, ilçe ve köy kelimeleri özel isimlerin ardından geliyorsa küçük yazılır.

• Milletler belirtilirken isimler büyük harfle yazılmaktadır.
• Rus, Türk, İngiliz, Fransız gibi.

Aynı zamanda ülke isimlerini yazarken yine büyük harfle yazmaya özen göstermemiz gerekir.

• Türkiye, Almanya, İspanya, Hollanda v.b.
• Köşk, saray, kale, han, köprü, anıt gibi yapıt adlarını yazarken kelimelerin başları her daim büyük harf ile yazılır.
• Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı
• Galata Köprüsü, Özgürlük Anıtı
• Zafer Abidesi

Yer adlarının akabinde gelen "deniz, dağ, göl, nehir" gibi tür bildirmekte olan 2. İsimlerin yazımında büyük harfle başlanır.

• Ağrı Dağı, Murat Dağı
• Tuz Gölü, Aral Gölü
• Çanakkale Boğazı
• Marmara Denizi, Ege Denizi
• Dicle Irmağı, Tuna Nehri
• Gazete, dergi, kitap ve sanat eserlerinin yazımına büyük harf kullanılır.
• Sabah gazetesi, Araştırmacı Çocuk dergisi
• Düşünen Adam heykeli
• Sinekli Bakkal romanı, Safahat kitabı

Hayvanlara isim verildiyse bu isimler de büyük harfle başlamaktadır.

• Tarçın, Pamuk, Maviş, Zeytin

Aylar ve Günler yazılırken bir tarih belirtilmiyorsa küçük yazılır. Aynı zamanda kesme işareti kullanılmaz.

• Önümüzdeki Temmuz ayında diğer evimize taşınacağız.
• Sınav Perşembe günüymüş.
• Öte yandan ay ve gün isimleri bir tarih ile yan yana kullanılırsa büyük harfle yazılmaktadır. Örneğin;
• 26 Nisan'da dünyaya geldim.
• 6 Haziran Çarşamba günü
• 1988 yılının Nisan ayında Salı günü…

NOKTALAMA İŞARETLERİ

NOKTA: Cümlenin bittiği anlamın gelen nokta işareti, cümlenin sonunda yer alır. Nokta işareti kısaltmaların sonuna da nokta konmaktadır.

Örneğin, Dr. (doktor) İng. (İngilizce) gibi.

Sayıların ardından sıra bildiriminde de nokta kullanılmaktadır.

Örneğin; 9. Cadde, 2. Sokak

Herhangi bir yazıdaki rakamlar ve harflerle belirtilen maddelerde de nokta işareti kullanılmaktadır.

Örneğin; D. ,2. Gibi

Arasında çizgi ya da virgül ile sıralanan sayıların sonuncusunun arkasına da nokta konur.

Örneğin; 6,9 ve 13. Maddeler gibi

Tarih yazarken gün, ay ve yıl aralarına nokta konmaktadır. Örneğin;

26.08.2009 gibi.

VİRGÜL: Sıralanan cümlelerin yanı sıra arka arkaya sıralanan eş görevli kelimeler arasına da virgül konmaktadır. Cümle içinde bulunan ara sözlerde ayrım sağlamak için konur. Ayrıca uzun cümlelerde yüklem görevinin düştüğü uzakta kalmış özneyi nitelendirmek için virgül kullanılır. Tekrar edilen sözcükler arasında anlamı kuvvetlendirmek amacı ile de virgül konmaktadır.

NOKTALI VÜRGÜL: Cümlede içerisinde virgül bulunan öğeler cümleleri ayırmada kullanılmaktadır. Ayrıca virgüller ile ayrılmakta olan tür ve takımları ayırmak için noktalı virgül konmaktadır.

İKİ NOKTA: Kendisi ile alakalı örneğinin oluşturulduğu cümlenin sonuna yerleştirilir. Cümlenin kendisini ilgilendiren bir açıklama yapılacağı sırada iki nokta kullanılır. Aynı zamanda karşılıklı konuşmalarda konuşanı belirtmede kullanılmaktadır.

ÜÇ NOKTA: Söylenmek istenen kelimeler için kullanılmaktadır. Tamamlanmayan cümlelerin sonuna konulmaktadır. Seslenme ve ünlem sonuna anlamın güçlendirilmesi adına konur. Başında, sonunda ve ortasında alınmamış sözcük bulundurmakta olan alıntılarda da üç nokta kullanılmaktadır.

ÜNLEM: Korku, şaşma, sevinç ve öfke gibi duyguların yer aldığı sözcüklerin bitiminde kullanılır. Küçümseme ve alay anlamını barındıran kelimenin bitişiğine parantez içinde konur. Öte yandan ünlem işaret hitap cümlelerinin arkasına da konması gerekir.

SORU İŞARETİ: Soru ifade eden sözcüklerde soru işareti kullanılmaktadır. Bilinmeyen tarih ve yer gibi durumlarda da soru işareti kullanılmaktadır.

KISA ÇİZGİ: Cümle içerisinde yer alan ara sözleri belirtmek için kısa çizgi konulur. Kelime köklerini ayırma ve satır içine sığmayan sözcükleri bölerken kısa çizgi kullanılmaktadır.

KESME İŞARETİ: Kısaltmalara bir ek geldiğinde kullanılır. Kesme işareti özel isimlere gelen bildirme, iyelik ve durum eklerini nitelendirmede kullanılır.

KÖŞELİ AYRAÇ: Kaynak belirtirken ya da bir ayracın içerisindeki bir ayraç daha kullanılması gerektiğinde yay ayracın öncesinde kullanılmaktadır.

YAY AYRAÇ: Alıntı yapılan eserleri belirtmek için kullanılır. Cins ve özel isimlere ait olan ekleri belirtmek ve cümle içerisindeki anlama ek bilgi yerleştirilebilmesi adına yay ayraç işareti kullanılmaktadır.

TEK TIRNAK İŞARETİ: Tırnak içinde kullanılan bir cümlede tırnak içine alınması gerekli sözcükler yer alıyorsa tek tırnak işareti kullanılır.

UZUN ÇİZGİ: Konuşmaları ifade eden cümlelerin baş tarafında yer alır.