Muğla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün teşvikiyle kentte pamuk ve tütüne alternatif olarak kayın mantarı üretimi yapan çiftçi, önce hazırladığı samanı özenle doldurup bağladığı poşetleri, özel hazırlanan çivili tahtalarla deliyor.
Hastalık ve haşerelerden korunması için odun ateşinde kaynatılan suyun içine doldurdukları poşetleri 45 dakika beklettikten sonra çıkartan çiftçi, dinlendirme askılarına alıyor.25 dereceye kadar soğutulan ürünlere daha sonra kayın mantarı tohumu atılarak, 14 gün boyunca 25 derece sıcaklıkta beklemeye bırakılıyor.
Projenin başladığı 2011 yılında 15 ton olan kayın mantarı üretimi, 2017 yılında yaklaşık 300 tona ulaştı. Kayın mantarı üretiminden istedikleri geliri elde eden birçok kişi üretim alanlarını genişletirken, bazıları da yeni tesisler kurup soğuk hava depolu araçlar ile yakın illere pazarlama ağı kurdu.
Muğla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü Şakir Fırat Erkal, AA muhabirine, Muğla'da katma değeri yüksek ürünler üretmeye ve üreticinin gelirini artırmaya yönelik faaliyetlerden birini de kayın mantarının oluşturduğunu söyledi.2011 yılında 15 üreticiyle başladıkları çalışmada üretici sayısının yüzü geçtiğini vurgulayan Erkal, "Kayın mantarını Türkiye'nin her tarafına pazarlıyoruz. Birçok üreticimiz talebe yetişemiyor. İlk başlarda kütük üzerinde yapılan üretimler bugün bitkisel artıklar ile sürdürülüyor." dedi.
"300 TONUN ÜZERİNDE KAYIN MANTARI ÜRETİYORUZ"
Bu sayede doğal yapıya, ağaçlara zarar vermeyi engellediklerini anlatan Erkal, kayın mantarı üretiminin fazla bir gider oluşturmadığına dikkati çekti. Erkal, kayın mantarının buna rağmen ciddi anlamda gelir getiren bir ürün olduğunu dile getirdi.
Erkal, "İlimizde bugün 300 tonun üzerinde kayın mantarı üretiyoruz. Ekonomiye de ciddi anlamda katkı sağlıyorlar." diye konuştu.
Kayın mantarını ilk başlarda üreticilerin sadece kendi ve yakınlarının tüketimi için ürettiklerini belirten erkal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Kayın mantarı üretimi şu an Bakanlığımızın verdiği desteklerle ticari bir alana dönüşmüş durumda. Her yıl biz 500 kilogram misel (Kaynatılmış soğutulmuş saman içerisine bırakılan mantar tohumu) alıp üreticiye ücretsiz olarak dağıtıyoruz. Bunun dışında başta genç çiftçiyi destekleme olmak üzere devletin verdiği hibe desteklerle yeni tesisler kuranlar da var. Bugüne kadar 7 genç çiftçi projesiyle tesisimiz kuruldu. Hayata geçti, üretim yapmaya devam ediyor."
"ÜRETİMDE HİÇ KİMYASAL YOK"
Kayın mantarının lezzet açısından diğer kültür mantarına göre daha tercih edilebilir bir mantar olduğuna işaret eden Erkal, "Daha da önemlisi diğer bildiğimiz kültür mantarında kısmen de olsa kimyasal kullanımı zorunlu olabiliyor, kontrol altında da olsa ama kayın mantarında hiçbir kimyasal kullanılmadan tamamen sağlığa uygun bir şekilde üretim yapılıyor. Ayrıca lezzet açısından da diğer mantarlara göre daha tercih edilebilir bir üretim modeli diyebiliriz." dedi.
Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü Teknikeri Ünal Yılmaz ise 2011 yılında ilk mantar üretimine 3 bin 500 kütükle başladıklarını ancak etraftaki bütün kavak, ceviz ve diğer ağaçların kesilmeye başlanmasıyla bundan vazgeçtiklerini söyledi.
Yetiştirilen mantarların daha doğal ve katkısız olması için çaba gösterdiklerini belirten Yılmaz, "Şu anda tamamen doğaya dayalı olarak hububat artıklarından, arpa, buğday, yulaf gibi ürünlerin saplarından üretim yapmaya başladık. Ayrıca pamuk çekirdeğini de kullanıyoruz. Bunlarda hiçbir kimyasal ürün yok. Tamamen doğal şartlarda kayın mantarı yetiştiriyoruz." dedi.
Yılmaz, üreticilere kayın mantarı yetiştirilmesi için kompost hazırlamasını da gösterdiklerini dile getirdi.
"TALEBE YETİŞEMİYORUZ"
Menteşe ilçesi Yerkesik Mahallesi'nde eşi ile kayın mantarı üretimi tesisi kuran Nevzat Kutlu, eğitim aldıktan sonra kayın mantarı yetiştirmeye başladıklarını aktardı.
3 ay içerisinde yaklaşık 10 ton kayın mantarı ürettiklerine işaret eden Kutlu, "Bu çalışma yöremizdeki birçok insana gelir kapısı olacak. Ürünlerimiz sürekli denetimden geçtiği için rahatlıkla satabiliyoruz ve insanlar da gönül rahatlığıyla tüketebiliyor. Şu an iç piyasada talebe yetişemiyoruz. Yurt dışından Ukrayna'dan da talep alıyoruz." değerlendirmesini yaptı.
Ürünlerini daha çok sipariş üzerine İzmir'e götürdüklerini anlatan Kutlu, "Ürünlerimizi toptan İzmir'e veriyoruz. Şu anda İzmir piyasasına yetişemiyoruz. Bu bölgede bizim gibi aşağı yukarı yüz çadır olsa yine de yetişemez çünkü talep oldukça fazla.
Şu anda 3 çadırda üretim yapıyoruz. 3 ayda üretimimiz 15 ton civarında. Bundan sonraki hedefimiz de çadır sayımızı artırmak. Daha sonra kayın mantarı konservesi, salamurası yapmak. Bu şekilde bir faaliyet düşünüyoruz." diye konuştu.
