ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya'dan oluşan P5+1 ülkeleri, UAEA yönetim kurulu toplantısında İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin muhtemel askeri boyutunu içeren sorunların UAEA'nın gündeminden çıkarılmasını öngören bir karar tasarısı sundu. Tasarı, toplantıda oybirliğiyle kabul edildi.
"BUGÜNÜ TARİHİ BİR GÜN OLARAK DEĞERLENDİRİYORUZ"
Toplantının ardından gazetecilere açıklamalarda bulunan İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Daimi Temsilcisi Rıza Necefi, İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin muhtemel askeri boyutunu içeren sorunların kapandığını belirterek, tasarının oybirliğiyle kabul edildiğini söyledi. Karardan memnun olduklarını belirten Necefi,
"Bugünü tarihi bir gün olarak değerlendiriyoruz. Bugün, Ajans ve İran arasında yıllardır gereksiz sorunlara neden olan sorunun çözümü için önemli bir adım atılmıştır" dedi.
Kararın İran'a yönelik yaptırımları kaldırmaya yönelik yolu açtığını kaydeden Necefi, aynı zamanda İran'a yönelik suçlamalara neden olan sorunların kapandığını kaydetti.
Raporun İran'ı suçlayan bazı bölümlerine katılmadıklarını belirten Necefi, ülkesinin her zaman barışçıl ve sivil nükleer enerji faaliyetleri yürüttüğünü ifade etti.
- Amano: "Ortada devam eden bir süreç var. Süreç yeni başladı"
UAEA Başkanı Yukiya Amano ise toplantıda İran'ın nükleer enerji faaliyetlerine ilişkin sorunların gündemden kaldırılmasına ilişkin tasarının kabul edildiğini belirterek, nükleer anlaşmaya uygun olarak İran'ın denetimlerinin devam edeceğini söyledi.
Kararla birlikte 14 Temmuz'da varılan "Yol Haritası" anlaşmasının tamamlandığını kaydeden Amano, Ajansın nükleer enerji anlaşması kapsamında daha geniş kapsamlı şekilde denetimlere odaklanacağını ifade etti. Amano, "Ortada devam eden bir süreç var. Süreç yeni başladı" dedi.
İran'ı, UAEA ile "tam ve zamanında işbirliği yapmaya" çağran Amano, "UAEA Yönetim Kurulu, İran'ın nükleer enerji programı ile bağlantılı olarak geçmişte geçirilen ilgili kararları feshedeceğini kabul etti. Bu, İran'ın Ajans ile teknik işbirliğini artırmasına neden olacak" diye konuştu.
İran'ın nükleer enerji anlaşmasının uygulanması için hazırlık çalışmalarına bir an evvel başlaması gerektiğini kaydeden Amano, İran ile Ajans arasındaki ilişkilerin sıkı bir şekilde devam edeceğini ve yapılacak çok iş bulunduğunu vurguladı.
NÜKLEER ENERJİ DENETİMLERİ İÇİN NE KADAR PARAYA İHTİYAÇ VAR?
Amano, denetimler için ne kadar paraya ihtiyaçlarının bulunduğu sorusuna,
"Yıllık 10.2 milyon avroya ihtiyacımız var" dedi.
Karara göre Ajans, yaklaşık 12 yıldır İran'ın gizlice nükleer enerji faaliyetler yürüttüğüne ilişkin iddialar ve araştırmaları sona erdirirken, nükleer anlaşmadan kaynaklanan denetimler devam edecek. UAEA'nın yönetim kurulu toplantılarında, İran'ın nükleer enerji faaliyetlerine ilişkin sorunlar gündeme getirilmeyecek ancak bir şüphe veya endişe olması durumunda yeniden İran dosyası gündeme getirilebilecek.
Karar, 14 Temmuz tarihli, kapsamlı nükleer anlaşmanın uygulanmasına giden yolu açtı. Buna göre UAEA'nın İran'ın nükleer anlaşmaya uygun olarak yükümlülüklerini yerine getirdiğini onaylamasından sonra yaptırımlar kaldırılmaya başlanacak.
UAEA Başkanı Yukiya Amano, 2 Aralık'ta yönetim kurulu üyelerine gönderdiği İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin muhtemel askeri boyutuna ilişkin raporunda Tahran yönetiminin 2003 öncesinde nükleer silah üretmek için koordineli bir çalışma yürüttüğünü ve bu çalışmaların fizibilite, teknik yeterlilik ve bilimsel çalışmaların ötesine geçmediğini bildirmişti.
İran ile P5+1 ülkeleri arasında Viyana'da 14 Temmuz 2015 tarihinde varılan nükleer anlaşmaya göre İran nükleer enerji programını sınırlandıracak, UAEA'nın İran'ın anlaşmaya uyduğunu onaylamasından sonra yaptırımlar kaldırılacak, İran'ın anlaşmaya uymaması halinde yaptırımlar yeniden uygulamaya konulacak.
