50 yıllık Kıbrıs sorunu tam çözülecekken fiyaskoyla sonuçlanmasının gerçek sorumlusu kim? Denktaş mı? Papadopulos mu? Yoksa Rumlara "Evet " çağrısı yapmayan çiçeği burnundaki Yunan Başbakanı Kostas Karamanlis mi? O günleri Atina'da olduğum için yakından izledim. Hiç kuşku yok ki, tarihi fırsatın heba edilmesinde Karamanlis'in rolü oldu. Eğer, amcası Konstantin Karamanlis'in 1955'de Makarios'a baskı yaparak kabul ettirdiği Kıbrıs Cumhuriyeti anlaşmasında olduğu gibi cesur davransaydı tarih farklı yazılırdı. Ama vatan haini ilan edilmekten korktu. Fakat yine de Alvaro de Soto'yla yaptığımız uzun söyleşide, fiyaskonun gerçek sorumlusunun ne Denktaş ne Papadopulos ne de Karamanlis olduğu ortaya çıktı. De Soto, kilit rolü halen Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturan Komunist Partisi lideri Dimitris Hristofyas'ın oynadığını ilk kez açıkladı. Yani, Hristofyas, son anda yoldaşı Mehmet Ali Talat'a " ihanet " etmeseydi Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edilecekti. De Soto'yla tarihe ışık tutan söyleşimizin son bölümünü hayati bir soruyla noktalıyorum. "2004'deki fiyaskonun gerçek sorumlusu olan Hristofyas 6 yıl sonra Kıbrıslı Türklerle yönetimi paylaş - maya nekadar hazır acaba?"
Neden AB'ye "Rumları almayın" demediniz?
AB'nin genişlemesini durduramazdık. Tarihi projeydi. Siyasi ve güvenlik açısından önemliydi. Dönüş imkansızdı.
Referamdumda Rumlar "hayır" derse Kuzey'in statüsünün ne olacağını neden açıklamadınız?
Rumların "hayır" diyeceğinden yüzde yüz emin değildik ki.
Nasıl emin olmazsınız. Papadopulos "Evet" diyenlere karşı terör estiriyordu.
E v e t ama son ana kadar Akel'in ne yapacağı belli değildi . Akel Komunist bir parti. Demir bir disiplini var. Kararlar fire vermeden uygulanır. Hristofyas "evet" deseydi yüzde 76 "hayır" oyu çıkmayacaktı. Rumların yüzde 25'i planını desteledi. Akel'in yüzde 30 oyunu eklersek yüzde 55 eder. Son ana kadar şans vardı.
Yani Hristofyas referandumda kilit roy oynadı.
Evet.
Peki Rumlar " Hayır" deyince,Annan Türklere uygulanan ambargonun kaldırılmasını istemedi mi ? Ne oldu Güvenlik Konseyine verdiği rapora ?
Hiçbir karar çıkmadı. Rapor reddedilmedi ama hiçbir zaman da görüşülmedi.
AB Komiseri Verhaugen Rumların kendisini aldattığını açıkladı. Ya siz?
Evet, Verhaugen çok kızdı. Papadopulos'un kendisine söz verdiğini söyledi. Papadopulos'un referanduma yaklaşımı doğru değildi ama bana herhangi bir söz vermedi.
