"Zayıflıyorum ama ilk önce yüzümden gidiyor" diyen binlerce zayıflama hikayesi duymuşsunuzdur. "Ne yaparsan yap basenlerini eritemezsin" iddiasının da neredeyse herkesin aklına kazınmış hatalı bir bilgi olduğunu söyleyebilirim. Bu hafta basen sorunu olanlara, kalın ama yağlı bacaklardan mustarip herkese müjdeyi veriyorum: Basen ve bacaklardaki yağlar beslenme ile eriyebilir. Yeter ki doğru diyeti uygulayın! Basen eriten diyetime geçmeden önce yağ dokusu nasıl oluşuyor ve bedenin neresinde depolanacağına nasıl karar veriyor bu önemli konuları açıklamak istiyorum. Merak etmeyin bu yazıda yedi günde 3 kilograma kadar basen bölgesinden zayıflatan muhteşem bir beslenme programımı da bulacaksınız...
YAĞ DOKUSU NASIL OLUŞUYOR?: İnsan metabolizmasında vücut yağ deposu yiyeceklerle alınan aşırı enerjiyi bir yağ molekülü olan trigliserit formunda deri altında vücudun belirli bölgelerinde depolamaya çalışan bir sistem ile çalışmaktadır. Yağ dokusu hormonlar, inflamatuvar peptid yani sitokinler ve yeni minik yağ hücreleri üreten yüksek oranda damarlanmış yapıda dinamik bir dokudur. Yiyecek bol olduğunda kan dolaşımından diyet ile aldığımız yağları çekerek saklama özelliğine sahip bir metabolizmamız var.
BU YAĞLARI ERİTMEK ZOR MU?: Yemeklere eklediğimiz yağ ve besinlerin içinde bulunan gizli yağlar sindirildikten sonra serbest yağ asitlerine parçalanırlar. Bu serbest yağ asitleri yağ dokusu hücrelerine taşınır, trgiliseritlerle esterleşir ve kolayca depolanır. Böylece yağ dokusu oldukça yavaş hareket eder bir pozisyon alır. Bazı kişilerde diyet yağını vücut yağına çevirmeye eğilimli bazı reseptörler bulunmaktadır. Özellikle basen bölgesinde biriken yağlar kilo verme sırasında yavaş hareket eden yağ dokusu hücreleri sebebiyle zor erimektedir. Bu nedenle basen sorunu olan her bireyin düzenli ağır egzersiz ve uzun süren tempolu yürüyüş ile beslenmede toplam yağ miktarını kısıtlaması gerekir.
İLK OLUŞUMU NE ZAMANDIR?: Yağın depolanmasındaki cinsiyet farklılığı 4 yaşından itibaren görülür. Olgun yağ hücreleri ilk olarak kadınlarda ergenlik sürecinde 12-14 yaş arasında yağ hücresinin sayısının artması ile gelişir. Bazı erkeklerde de aşırı enerji alımı sonrası vücut bel ve göğüs bölgesinde potansiyel yağ birikme kapasitesini aştıktan sonra yetişkinlik döneminde basende yağlanma oluşabilir. Yağ hücreleri büyüklüğü kendi hacimlerinin yüzde 80-95 kadar yağ depolayabildikleri için basende biriken yağlar hem sayıca hem hacimce oldukça iri yapıya sahiptir. Kadınlarda basen bölgesindeki yağın birikmesindeki temel neden çocuk doğurma ve emzirme döneminde enerji deposu olarak faaliyet göstermesidir.
YAĞIN DEPOLANMASINI SAĞLAYAN OLAY NEDİR?: Öncelikle vücut yağ deposunun besinler, yiyecekler ve içeceklerle alınan yağlardan kaynaklandığını çok iyi bilmemiz gerekiyor. Ayrıca diyetteki yağ miktarına göre üç kat daha fazla karbonhidratlı bir yiyecek yemek de genel vücutta yağ depolarının artmasına neden olur. Bu nedenle biraz önce söylediğim yağı azaltan bir beslenme modeli basen yağlarının erimesinde etkinken buna ek olarak besinlerle alınan karbonhidratların da azaltılması gerekmektedir. Ve yağ içermeyen proteinden zengin hayvansal kaynaklı yiyeceklerden daha zengin bir zayıflama diyeti uygulamak gerekmektedir. Basende yağın birikmesini sağlayan ana etmen östrojen varlığıdır. Bu nedenle kadınlarda basen yağlanması sorunu primerdir.
BASENDE BİRİKEN YAĞLARIN SAĞLIK AÇISINDAN RİSKİ NEDİR?: Burada iyi haber vermekte fayda var basen bölgesindeki yağların miktarı çok büyük kütlesel bir boyuta ulaşmadığı sürece sağlık riski yaratmaz. Ancak bel çevresi ve karın içi organ çevresi yağlanma insülin yüksekliği, kardiyometabolik bozukluklar, hipertansiyon gibi birçok hastalıkla ilişkilendirilmektedir.
Basen eriten beslenmenin 5 temel ilkesi
1- TOPLAM YAĞ MİKTARINI VE DOYMUŞ YAĞ İÇEREN BESİNLERİ AZALTIN: Besinlerden alınan görünür ve gizli yağlar erirken vücudun daha az kalori harcamasına neden olduğu için yağın depolanması da çok kolay olmaktadır. Karbonhidrat ve proteinlerin enerji olarak kullanılması için yağlara göre 2 kat daha fazla vücut enerji sarfiyatına ihtiyaç duyduğundan basen bölgesi yağları eritmek için ilk yapılması gereken beslenme ile alınan yağ miktarını azalmak olmalıdır. Bunun için; süt ve süt ürünleri olan peynir ve yoğurdu yağsız ya da az yağlı tercih etmek gerekiyor. Kırmızı eti kesinlikle görünür yağlarından arındırarak yemek önceliğiniz olmalıdır. Ayrıca tavuğun derisiz ve göğüs kısmı, hindinin derisiz ve en yağsız bölgesi tercih edilmelidir. Yumurta haşlama olarak yenmeli, herhangi bir yağ eklenmiş omlet vs. olarak yenilmemelidir. Balıkları derisiz yemeli, ton ve somon hariç diğer tüm balık çeşitleri fırında ya da buğulama olarak tüketilmelidir. Böylece genel olarak görünmeyen gizli yağları azaltmada basen eritmek için başarı sağlamış olursunuz. Yağ olarak erken hasat soğuk sıkım zeytinyağından tüm yemek ve salatalara günde 3 yemek kaşığından fazla eklememeye özen göstermelisiniz.
2- HEM KARBONHİDRATI HEM YAĞI YÜKSEK OLAN BESİNLERİ YEMEYİN: Basen yağlarını eritmek için toplam yağı azaltmanın yanı sıra çok sağlıklı olarak düşündüğümüz bazı tariflerin de bu süreçte tercih edilmemesi önemli. Örneğin çikolata, hemen hemen tüm hamur işleri, Hindistan cevizi yağı ve yulaf ile hazırlanmış fit tarifler, hazır yulaf barlar, tereyağı kızdırılarak dökülmüş pide üzerine servis edilen kızartılmış etler ve patates kızartması dahil tüm nişastalı sebzelerin kızartmaları basen erimesini maalesef engeller.
3- GÜNDE 50-60 GRAM KADAR KARBONHİDRAT SAĞLAYAN BESİNLERİ SEÇİN: Basenlerin erimesi ve bacakların incelmesi için karbonhidrat içeriği düşük olan mantar, semizotu, yeşilbiber, salatalık, maydanoz, kuru soğan, taze nane, kırmızı lahana, kabak, pazı, ıspanak, kereviz, bamya ve domatesten oluşan salata veya sebze yemeklerini tercih edin. Her 1 dilim tam tahıllı ekmek, 2 yemek kaşığı bulgur veya karabuğday, 1 kase kuru baklagil çorbası, 1 orta boy taze meyve ve 15 adet kuruyemişin 15 gram karbonhidrat içerdiğini aklınıza kazıyın ve günlük karbonhidrat miktarını bu karbonhidrat değeri üzerinden hesaplayarak öğünlerinizde tüketin.
4- BOL SU İÇİN: Öğünlerle beraber olmak şartıyla mutlaka her öğünde 2 büyük bardak su için. Su zor eriyen yağ dokusunun kolayca metabolize olmasına destek olur. Suyu oda ısısında içmekte fayda var.
5- HER GÜN 75 DAKİKA ORTA TEMPO YÜRÜYÜN: Basen ve bacakların ideal forma kavuşması için yürüyüş süresini uzatın. Yürüyüş yüksek tempoda değil orta tempoda olduğunda yağ yakımı maksimuma çıkmakta, düzenli ve sürekli yapılan sadece yürüyüş ile basenlerin erimesi kaçınılmaz olmaktadır. Ayrıca yürüyüş ile bacak kaslarından bir hormon salgılanır ve bacak yağları erir.
Basen yağlarını eriten beslenme programı
KAHVALTI
Kurutulmuş domatesli yulaflı omlet, yanına domates salatalık biber
Yapılışı: 1 kasede 3 adet yumurta, 2 yemek kaşığı ince kıyılmış yarı kurutulmuş domates, 1 yemek kaşığı yulaf ve 1 yemek kaşığı zeytinyağını çırpın ve az zeytinyağı eklenmiş tavada pişirin.
ARA
15 adet badem veya 15 adet fındık
ÖĞLE
2 adet ev yapımı yağsız kıyma veya tavuk veya hindi etinden köfte
2 yemek kaşığı haşlanmış karabuğday
TOK TUTAN SALATA
Yapılışı: Derin bir kaseye bolca ince kıyılmış domates, ince kıyılmış maydanoz, 1 kase ince kıyılmış kırmızılahana, yarım ince kıyılmış kuru soğan, az hardal, az nar ekşisi ve az kimyon ile karıştırarak salatanızı hazırlayın.
ARA
1 orta boy şeftali veya 1 ince dilim (2 parmak kalınlığında hilal şeklinde kesilmiş) karpuz
AKŞAM
4 yemek kaşığı zeytinyağlı/etli/ kıymalı bamya veya kabak/semizotu/ lahana yemeği
4 yemek kaşığı yağsız veya az yağlı yoğurt
1 yemek kaşığı zeytinyağlı nar ekşili çoban salatası