Hepimiz hayatımızda eleştiride bulunan kişilerle karşılaşmışızdır. Bu kişiler en olmadık kusurları gören, istemediğiniz halde sayısız öğütlerde bulunan ve sürekli yargıları olup memnun etmesi çok imkansız kişilerdir. Elbette hepimizin bazen bazı konularda bilmeden veya bilerek eleştirilerde bulunduğu olmuştur. Fakat bazı insanlar vardır ki, kendini kendisine saklaması gereken düşünceleri sürekli olarak dile getirme eğilimi içinde hisseder.
Eleştirel yapıda olan kişiler genellikle yaşamdaki çoğu şeye negatif baktıkları için mutluluk seviyeleri genellikle ya çok düşük ya da orta seviyededir. Durum böyle olunca da hissettikleri bu mutsuzlukla başa çıkmalarının yolunu bu mutsuzluğu yaşamlarındaki insanlara yükleme eğiliminde olurlar. Bu kişilerle ilgili anlaşılması gereken en önemli şey şudur: Bu fikir sadece o kişinin bireysel bakış açısının sonucunda elde ettiği bir fikirdir. İnsanlar üzerinde eleştiriler yaparak onları değiştirmeye çabalamaları yerine öncelikle kendi hatalarının farkına varıp o yönde çalışmaları gerektiğidir.
Eleştiri yalnızca yapıcı olmak amacı ile yapılırsa işe yarar. Bunun dışındaki eleştiri, eleştiriyi yapanın kendi benliğini tatmin etme ve motive olma çabasıdır.
BU TARZ İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ
Hayatında sürekli eleştiri halinde olan kişi, genellikle çocukluk döneminde eleştirel bir ebeveynle büyümüştür. Bu kişi de aslında farkında olmadan ondan öğrendiği davranış kalıbını yaşamında sürdürmeye devam etmektedir.
Eleştirellik ebeveynlerin yalnızca çocuğu yok saymaları veya eleştirmeleri sonucunda değil çocuğun ebeveynleri tarafından aşırı şekilde önemsenip dediklerinin yerine getirilmesi sonucunda da olmaktadır. Bu kişilerin anne ve babaları tarafından tüm beklentileri karşılanmıştır ve bu çocuk yetişkinlik döneminde istediği şeyleri karşılamayan kişiyi acımasızca ve genellikle narsist duygularla eleştirir.
Bu kişiler genellikle başkalarını övme ve takdir etme konusunda çok yetersizlerdir. Eğer böyle bir davranışta bulunacaklarsa da bunu kişilerin tabiri yerindeyse gözüne soka soka yaparlar.
Eleştirel kişiler genellikle sürekli olarak eleştirilerle büyüdükleri için kendilerini insanlara kanıtlama ve onlardan onay alma çabasına girerler. Kendini kanıtlayamadığı ve onaylanamadığı zamanlarda bu takdiri almak için fazlasıyla ısrarcı olurlar.
Eleştirel kişiler ilişkilerinde sevildiklerine dair sürekli kanıt ararlar. Ve bu sevgiye güvenmez ve sürekli test ederler. Çünkü bu kişiler yetiştirilirken eleştiriye çok fazla maruz kaldığı için kendisini eleştiren kişilerin sevgisinden daima şüphe duymaktadır.
Eleştirel kişiler her şeyin doğrusunu bildiklerini, mükemmel olduklarını zanneder. Yüksek bir egoya sahip olan bu kişiler çevrelerinden de bu egoyu yükseltecek söz ve davranışlar beklerler.
Eleştiri yapan kişilerin genellikle mutsuz insanlar olduklarını söylemek mümkündür. Çünkü aslında eleştiri kişinin içindeki negatifliklerin söz ve davranışlarla dışarı çıkma yoludur.
Eleştirel kişilerle yaşamak kişinin özgüvenini çok fazla azaltır. Devamlı "Ya hata yaparsam" korkusuyla yaşarsınız. Bu durum da çoğu zaman nerede nasıl davranacağınız konusunda sürekli olarak belirsizlik yaşamanıza yol açar.
SÜREKLİ ELEŞTİREN KİŞİLERLE BAŞA ÇIKMANIN 7 YOLU
1. ONU ANLAMAYA ÇALIŞIN: Öncelikle yaşamınızda sürekli eleştirel davranışlarda bulunan kişinin ne yaptığını anlamak için çaba gösterin... Eleştirel kişilerin çoğu çocukluk dönemlerinde çok fazla eleştiriye maruz kalmıştır ve genellikle de pozitif bir ortamda yetişmediklerinden ötürü yaşamda güven ve sağlıklı bir kimlik geliştirememişlerdir. Aslında içsel olarak kendilerini çok küçük görürler ve bu durum da hem kendileri hem de başkaları için gerçek olmayan yüksek standartlar oluşturmasına sebep olmuştur. Bu durumda onları motive edecek tek şey diğer insanları küçümseyerek kendilerini iyi hissetmeleridir. Bundan dolayı eğer ki eleştirel kişi yaşamınızda ise onunla başa çıkabilmenin ilk yolu ona empati kurmaya çalışmaktan geçiyor. Onun bunu neden yaptığını anlamak ve bu duruma şefkat duymak bu kişiyi daha iyi anlayıp iyi hissetmemize yol açacaktır.
2. ONA KARŞI FİKİRLERİNİZİ AÇIKÇA SAVUNUN: Yaşamınızdaki eleştirel insanla, eleştirildiğinizde nasıl hissettiğinizi paylaşın. Bu o kişide belki değişim yaratmayacak olsa da en azından kendi duygu ve düşüncelerinizi karşı tarafa ifade etmek kendinizi daha iyi yönetmenize yol açar.
3. ELEŞTİRİSİNE DEĞİL GERÇEKLİĞİNİZE ODAKLANIN: Biri sizi eleştirdiğinde öncelikle bu söylenenden çıkarmanız gereken bir ders olup olmadığına bakın. Çıkarmanız gereken dersi çıkardıktan sonra da bu yönünüzü geliştirip aynı zamanda güçlü yönlerinize odaklanın.
4. ONLARLA KISITLI PAYLAŞIMLARDA BULUNUN: Bu tarz kişilerle ne kendi ne de başkalarının yaşamlarını paylaşmayın. Eğer bu bilgileri eleştirel kişilerle paylaşırsanız eleştirel kişi karakter özelliği gereği bu olayı ya yanlış yorumlayacak, ya abartılı hale dönüştürecek ya da negatif yorumlarla durumu gerçeklikten çok uzağa taşıyacaktır.
5. ONA DÖNÜŞMEMEYE DİKKAT EDİN: Bu kişilerle çok fazla vakit geçirenler, eleştirel insanların karakterine dönme eğilimi gösterir. Yalnızca bir kez bile bu kişinin eleştirisine katılmak onun davranışını onaylamaktır. Ve bu eleştiri bugünlük bir başkası üzerinde olsa bile yarın öbür gün sizin üzerinizde olacaktır.
6. İHTİYAÇLARINI ANLAMAYA ÇALIŞIN: Eleştirel kişinin genellikle duygusal deposu çok azdır. Zaten sürekli eleştiri halinde olmaları da içlerindeki ihtiyacın aslında dışavurumudur. Eleştiride bulunarak kendilerini önemli ve daha değerli hissederler. Duygusal depoları dolu olmuş olsaydı, başka kişilerle kurduğu ilişkide daha pozitif ve empatik düzeyde olmayı başarırlardı.
7. GERÇEKÇİ BEKLENTİLERDE OLUN: Maalesef ki tenkitçi insanlar hem bir anda değişmezler. Onu değiştirmeye çalışırsanız bu süreç sizin için çok yıpratıcı bir hale dönüşecektir. Çünkü bu kişiler zaman zaman değiştiklerine dair ufak sinyaller verseler bile özellikle stres zamanlarında eski hallerine döneceklerdir. Bu durumu değiştirebilecek tek şey eleştirel kişinin neden bu davranışı yaptığı ve verdiği zararın farkında olup bu yönde psikolojik destek alması olacaktır.
