Ukrayna'da savaş sürüyor. Televizyonlarda ve sosyal medyada sürekli savaştan bahseden programlar işleniyor ve görüntüler yayınlanıyor. Çocuklar da bu haber ve görüntülere maruz kalıyor ve doğal olarak ebeveynlerine savaşla ilgili merak ettikleri soruları soruyorlar. Ancak anne-babalar için bu soruları cevaplamak her zaman kolay olmuyor. Öncelikle "Çocuğumuza bu durumu onu kaygılandırmadan, korkutmadan nasıl anlatabiliriz?" diye düşünmeye başlıyorlar. Biz de bu hafta çocukların savaşla ilgili en sık sordukları soruları Uzman Psikolog Tuğba Yağan'a yönelttik ve kendisinden ailelerin her bir soruya nasıl cevap vermeleri gerektiğini öğrendik. İşte çocukların savaşla ilgili merak ettikleri ve onlara anlatılması gerekenler...
ÇOCUKLAR GİBİ ÜLKELER DE KAVGA EDEBİLİR
Savaş niye var?
Bilişsel gelişim kapsamında olayları düşünme, anlama ve anlamlandırma konusunda çocuklar somut olarak algılayıp düşünebilir. Yedi yaşına kadar küçük yaştaki çocuklara hikaye tekniğiyle anlatabilirsiniz. Hatta 11 yaşa kadar da dahil edebiliriz bu açıklama tarzını. "İki arkadaşın birbirinden farklı güzel oyuncakları olduğunu, birinin paylaşımcıyken, diğerinin neden bende onun oyuncağından yok, onu bana ver dediğinde, arkadaşı onunla paylaşmak istemediğinde, diğeri onunla kavga eder ve şiddet göstererek almak ister ya, sonra anne babalar da üzülür ve canı sıkılır. Hatta bir arkadaşı kavga eden o iki çocuğu ayırmaya çalışırken çocuk da yaralanır, yani başkaları da zarar görür" gibi... Hikayeleştirilerek anlatılabilir. "Çocuklar nasıl kavga ediyorsa, ülkeler de kavga edebiliyor. Bu iki ülke, kendi arasında anlaşamadığında bir tanesi kavga yani savaş başlatır. Aslında ikisinin de kaybedeceği, acı ve üzüntülerin yaşandığı kötü bir şeydir bu savaş" diye anlatılabilir. Burada olumlu cümleler kurmaya özen gösterin.
UMUT DOLU CÜMLELER KURUN
Büyükler neden çocukları öldürüyor?
Hayatta iyi ve kötü insanların olduğu ifade edilir. Savaş olduğunda, maalesef savaş yerinde ailelerinin yanında olan çocukların da yani herkesin zarar görebileceğini ifade edin. İstenmeyen durumların yaşanabileceğini söyleyin. Pek çok ülkenin savaşta çocukların mağdur olmaması için, savaşın sona ermesi, barışın sağlanması için tüm dünyadaki pek çok yardım kuruluşunun mücadele verdiğini, bunların da büyüklerin sağladığını anlatmak lazım. Çocuk ölüm haberlerini duyan çocuklarınıza, mutlaka çocuklara ve hayatlarına dair umut dolu, olumlu cümleler kullanın.
GELECEK KAYGISINA SEBEP OLABİLİR
Gelişim dönemine göre savaş olgusuna ebeveyn nasıl yaklaşmalı?
Okul öncesi ve ilkokul başlangıç dönemi çocukları: Savaşa dair sorular
sorduğunda kısa ve anlaşılır cevaplar
verin ve çocuğa yalan söylemeyin,
gerçekçi ama basit mesajlar vererek konuşun.
Kendisi konuşmadıkça savaşın
hissettirdiği, hissettireceği duygulara
dair çok konuşmayın. Bu savaş uzakta
olan bir savaş, biz güvendeyiz ama elbette
önemli bir durum mesajı verin.
Orta öğretim-lise dönemi: Bu yaştaki
çocuklar savaşla daha çok ilgilenebilir,
daha detaylı sorular sorabilir.
Gerçekçi konuşmalar yapabilirsiniz.
Cevap veremediğiniz, bilgilerinizin
sınırlı kaldığı zamanlar olabilir, öyle
olduğunda "Gel birlikte araştıralım" diyerek
birlikte öğrenmeye açık olun. Bu
samimiyet ona da daha iyi hissettirir.
Çocuğunuzun yaşanan savaşa dair
neler düşündüğünü ve ne hissettiğini
sorabilirsiniz. Savaş söz konusu olunca
askerler de ön planda olduğu için,
erkek çocukların askerlikle ilgili korku
duymasına sebep olabilir, geleceğiyle
ilgili kaygısını tetikleyebilir. Bu yüzden
nasıl bir dünya ortamında kendini
güvende hissedeceğine dair çocuğunuzla
sohbet edin ve destekleyin.
YALNIZ YATMAKTAN KORKABİLİR
Çocukların savaş haberlerini izlemesi doğru mu?
Çocuğu cam fanusta tutamazsınız. Diğer yandan her çocuk savaşa dair haberlerden etkilenmez. Bir değil defalarca savaş görüntülerine maruz kalıyorsa, uyku sorunları, gece yalnız yatma korkuları da ortaya çıkabilir. Genelde korku ve kaygıları olan bir çocuksa eğer, haberleri izlerken savaş görüntülerinin olduğu bir haberde çocuğunuz da sizinle aynı ortamdaysa, onu özellikle ortamdan uzaklaştırmanız doğru olmaz. Çocukta daha da merak, endişe ve kaygı uyandırabilir. Buna dair önlem almak için haber saatleri yaklaşmadan önce ona öncesinde odasında görev ve sorumluluklar verebilirsiniz ya da odasında oyun oynamasıyla ilgili yönlendirebilirsiniz.
