90'lı yıllarla özdeşleyen, Mathieu Kassovitz'in yönettiği Protesto/La Haine, 1995'te Cannes Film Festivali'nde görücüye çıktığında nasıl da ses getirmişti! Kusturica'nın Yeraltı, Ken Loach'un Ülke ve Özgürlük, Angelopoulos'un Ulis'in Bakışı, Jim Jarmusch'un Ölü Adam, Marc Caro ve Jean-Pierre Jeunet'nin Kayıp Çocuklar Şehri, John Boorman'ın Burma'da Gözyaşları gibi, birçoğu zamanın üzerine kalan filmlerin Altın Palmiye yarışında olduğu bir yıldı 1995.
Jeanne Moreau başkanlığındaki jürinin tercihi Yeraltı olmuştu ve 27 yaşındaki Mathieu Kassovitz de En İyi Yönetmen ödülünü almıştı. Fakat asıl ödül Protesto'nun Cannes'dan dünyaya yayılan namıydı. Bize gecikmeli gelmişti film. 96'nın ekim ayında vizyona girmişti. Ama uzun bir süre vizyonda kalmıştı. Ve izleyenleri, film bitiminde koltuklarında mıhlıyordu Protesto.
Paris banliyölerindeki üç gencin bir günlük hikayesini anlatıyordu film. Bu üç genci öfkelendirense maruz kaldıkları ayrımdı. Vinz (Vincent Cassel) Yahudi, Hubert (Hubert Kounde) siyahi, Said (Said Taghmaoui) Arap desem yaşadıklarını tahmin edersiniz. Arkadaşları polis tarafından dövülmüş ve hastanede yatıyor. Ki bardağa taşıracak son damla düşmek üzere. Gerginlik hat safhada ve polis de banliyönün etrafını sarmaya başlamış. Sonrası malum... Sert ve tavizsiz bir filmdi Protesto. Paris sokaklarındaki öfke, film sayesinde dalga dalga dünyaya yayılmakla kalmadı adaletsizliğin, ayrımcılığın ortaya çıkardığı öfke izleyenlerin damarlarına zerk oldu.
Mathieu Kassovitz'in siyah beyaz çektiği filmin senaryosunu, 1993'te Paris'te bir polisin küçük bir çocuğu öldürmesinin etkisiyle bir gecede yazdığını, yönetmene neden böyle bir film çekildiği sorulunca da "Çünkü çocuklar ölüyor" dediğini sonradan öğrenecektik. Ayrımcılık, onun yarattığı öfke, polis şiddeti ve arkasından gelen ölüm... Kassovitz gerçek hayattaki döngüyü alıp bu döngüye karşı öfkesini de üzerine koyup yumruğu patlatıyordu perdeden.
Filmin ilk gösteriminin üzerinden 26 yıl geçti. Geçen yıl 25. yılı nedeniyle tekrar gündeme gelmişti film. Protesto'nun muhteşem üçlüsünün (Vincent Cassel, Hubert Kounde, Said Taghmaoui) bu filmle yıldızları da parladı. Onlar bugün usta birer aktörler. Mathieu Kassovitz 27 yaşındaki başarısının üzerine bir daha çıkamadı, hatta şimdilerde yönetmenliği bırakmış gibi duruyor. Ama Protesto'yu çekmiş olması da kabulümüzdür. Ve onun perdeden attığı yumruk hala patlıyor. Çünkü türlü ayrımcılık, şiddet, ölüm artarak da devam ediyor... Lakin bugün Protesto gibi bir film de çıkmıyor.
