90'ların Türkçe pop şarkılarını herkes çok seviyor. Sadece o yıllara tanık olanlar değil. Gençler de... Peki bu şarkıların karakteristik özellikleri hakkında ne biliyoruz? Oxford Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde akademisyen olan Aslı Cansunar bu sorudan yola çıkarak bir araştırma gerçekleştirdi. Bu araştırmayı yaparken de o dönemin popüler şarkılarına kataloğunda yer veren müzik dinleme platformu Spotify'ın çalma listelerinden yararlandı. Ve bu sayede 90'ların Türkçe pop müziğinin karakteristiğine ilişkin derin bir bakış yakaladı. Sonuçlara geçmeden önce Cansunar'ın nasıl bir yöntem izlediğini kendisinden dinleyelim: "Spotify programının uygulama programlama arayüzü (API) istediğiniz sanatçı, albüm ve çalma listesi hakkında verileri aramanızı ve yüklemenizi sağlıyor. Yaptığım analizde Spotify`dan aldığım şarkıların mutluluk, enerji, popülerlik parametrelerini kullandım." Spotify, mutluluk parametresini şöyle tanımlıyor: Bir parça tarafından iletilen müzikal pozitifliği açıklayan 0,0 ila 1,0 arasında değişen ölçü. Yüksek değerlikli parçalar daha olumlu (mutlu, neşeli, coşkulu), düşük mutluluk parametreli parçalar ise daha olumsuz (üzgün, depresif, kızgın).
BACH DÜŞÜK ENERJİLİ
Spotify enerjiyi de 0.0 ile 1.0 arasında değişen bir ölçü olarak rapor ediyor. Enerjik parçalar hızlı ve gürültülü (1'e yakın) hissediliyor. Death metal yüksek enerjiye sahipken bir Bach başlangıcı ölçeğe göre düşük puan alıyor (0'a daha yakın). Cansunar, bu ölçüleri Spotify'daki 90'lar çalma listelerindeki şarkılara uygulamış.
ÇUKULATA KIZ
Akademisyenin sitesinde Doğuş'un Gamsız'ından Sibel Alaş'ın Bende Hüküm Sür'üne 557 şarkının analizini gösteren interaktif bir grafik bulunuyor. Bu grafiğe göre 90'ların en hüzünlü iki şarkısı Aşkın Nur Yengi'nin Elveda ve Asya'nın Yoksun Sen'i. Grafiğe göre aynı dönemin en mutlu üç şarkısı ise şöyle sıralanıyor: Çukulata Kız (Ragga Oktay), Yeniden Sev (Nilüfer) ve Köylü Güzeli (Hakan Peker). ÖFKELİ ŞARKI AZ
Cansunar'ın araştırma sonucunda 90'lar Türkçe sözlü pop müziğinin karakteristiği üzerine değerlendirmesi ise şöyle: "Çalma listelerinde bulunan birçok 90'lar şarkısının daha çok mutlu olarak kategorize edilebileceğini görüyoruz. Bunu üzgün şarkılar izliyor. Öfkeli ya da huzurlu diye nitelendirebileceğimiz şarkılar daha az. Cevaplandırdığım başka bir soru: 90'ları neden bu kadar çok seviyoruz? Mutluluk ölçüsüne göre, her parçayı çok üzgün, üzgün, nötr, mutlu, çok mutlu olarak kategoriye ayırdım.Ardından Spotify'daki her kategorinin popülerliğinin yoğunluk grafiğine baktım. Görünüşe göre popülerlik açısından önemli farklılıklar yok. Bu, dans etmeyi sevdiğimiz kadar bu şarkıları dinlerken ağlamayı da sevdiğimizi gösteriyor."
Yaşar'dan Şebnem Ferah'a...
Cansunar, şarkıların popülerlik sıralaması için de yine Spotify verilerinden yararlanmış. Popülerlik, algoritma tarafından hesaplanıyor ve çoğunlukla parçanın toplam çalma sayısına ve bu çalmaların ne kadar yeni olduğuna dayanıyor. Peki şu sıralar Spotify'da en popüler 90'lar şarkıları hangileri? Ölürüm Sana (Tarkan), Kumralım (Yaşar), Şımarık (Tarkan), Seni Yerler (Sezen Aksu), Yağmurlar (Şebnem Ferah) ve Köprüaltı (Duman).
