Koronavirüs sebebi ile çocuklarımız bir süredir evde ve nisan ayının sonuna kadar da evde uzaktan eğitim görmeye devam edecekler. Artık hepimiz dışarı çıkmadan tamamen ailemize odaklanarak yaşamayı öğrendik. Ebeveynler çocukları ile gün içinde sayısız etkinlik yapıp onları ev işlerine de dahil ediyor.
Bir de özel gereksinimli çocuklarımız var. Zihin engelli, otizm, down sendromu ya da dil ve konuşma bozukluğu yaşayan çocuklarımızın evde düzeninin nasıl olacağı, öğrenim sürekliliğinin devam edebilmesi için neler yapabileceği ailelerinin merak konusu. Koronavirüs nedeniyle psikolojik olarak da yıpranmış aileler, özel gereksinimli çocukları için evde neler yapabilecekleri konusunda kaygılanıyor. Biz de bu kaygıyı geçirmek ve özel gereksinimli çocuklar için bu dönemde evde en sağlıklı şekilde nasıl vakit geçirilebileceği konusunu Özel Eğitim Öğretmeni, Odyoloji ve Dil, Konuşma Bozuklukları Uzmanı Sevda Karaca Al ile konuştuk.
Al, "Özel gereksinimli çocuklar, özellikle otizmli çocuklar için eğitim tedavi yoludur' diyor ve şöyle devam ediyor: "Eğitimin evde devam ettiği bir döneme girdik. Bu süreçte aileler çocukların eğitimden uzaklaşınca gerileyeceğini ve evde nasıl tutulacağını düşünerek kaygıya düşüyorlar. Rutinlerini devam ettiremeyen çocukların kaygı düzeyi arttıkça öfke krizleri ortaya çıkabilir. Bu durumda, özel eğitimde okul ve aile işbirliği çok önemlidir. İşin büyük kısmı bu dönemde öğretmenlerden uzak kalan ailelere düşüyor.
Peki, aileler neler yapmalı? Öncelikle aileler çocuklarını iyi tanıyıp çocuğun ilgisine ve performansına göre planlanmalar yapmalılar. Örneğin, yeni rutinler oluşturun. Çünkü rutinler çocukları rahatlatır. Bir gün içinde neler yapacağınızı planlamalı, etkinlik çizelgesi oluşturmalısınız. 09.00 - 10.00 arasında egzersiz, 10.00 - 11.00 arası kahvaltı, 12.00 - 13.00 arası oyun saati gibi plan hazırlamak hem veli hem de çocuk için kolaylaştırıcı olacaktır."
Sürekli masabaşında durmayın
"Çocuğunuzun sizi yönlendirmesine izin verin. Özel eğitimde esas olan doğal öğretimdir. Yani günlük hayatın içinde öğretim olmalıdır. Öğreteceğimiz amaçlar, günlük rutinlerin içine yerleştirilmelidir. Sürekli masabaşında bir şeyler öğretmek çocuk ve veli açısından tercih edilmemelidir.
Ev içi günlük hayat rutinleri çocuklara kazanım sağlayacak birçok aktiviteden oluşur. Bulaşık yıkarken, kek yaparken, yatak düzeltirken çocuğumuza öğretebileceğimiz birçok amaç vardır. Örneğin çorap çiftlerini eşlemek ve yerleştirmek veliler için büyük bir fırsat olarak değerlendirilmeli.
Oyun saatlerinde ona bir şeyler öğretmek telaşına girmeyelim. Amacınız onunla etkileşime geçmek, iletişim kurmak olsun. Karşılıklı iletişimi kesecek nesne ve ekranı kaldırmak gerekir. Tüm gelişim alanları ile ilgili etkinlikleri ev eşyaları ile yapabiliriz. Gerçek nesneler ile öğretime başlamak, devam etmek çok etkilidir. Kavram öğretimi yaparken de birçok ev eşyası bize destek olur."
Keyif alın
"Aile çocuğu ile yaptığı etkinliklerden karşılıklı keyif almalıdır. Belirlediğiniz odaya salıncak kurabilir, yastıklardan engeller, binalar yapabilirsiniz. Çocuğun performansına göre dergi kitap çalışmaları yapılabilir. Egzersiz saatleri için programlardan destek alınabilir. Bulaşıklar yıkanıp yerlerine yerleştirilebilir. Evde ki zamanlarımız çocuğun yaparak-yaşayarak öğrenmesine fırsat verir. Anne-baba sıra ile ilgilenebilir çocukla. Kendileri de dinlenmiş olur. Otizmli çocuklar güvenli, kalabalığın olmadığı ortamlarda kısa yürüyüşlere çıkarılabilir. Ders çalışma ve etkinlik süreleri kısa tutulmalı, aşamalı olarak uzatılmalıdır. Motivasyon için uygun pekiştireç belirlenmelidir. Yeni beceriler çalışılamıyorsa, daha önce okulda çalışılan beceriler tekrar edilebilir. Çocuğunuzun yapamadığı, zorlandığı alanları tespit edip çalışmak gerekir. Çalışmaları yaparken beceriye göre fiziksel yardım, model olma, sözel ipucu gibi yardımları sunabilirsiniz."
Ana odaklanın
"Şu ana odaklanmak gerekir. Çocukları zorlamayalım. Çocuk için fırsatlar yaratalım. Uzun süredir ertelediğimiz tuvalet eğitimine başlayabiliriz. Sürekli soru sormayalım,ilgi alanlarına göre biz uzun uzun anlatalım. Dil gelişimini destekleyelim. Özelliklede otizmli çocukları ekrandan uzak tutalım. Programları takip edebilecek performanstaki çocuklar için uygun programlar aracılığı ile eğitime devam edilebilir, EBA üzerinden eğitim içeriklerini takip edebilirsiniz."
