SELAHATTİN DÖNMEZ
Süper şişmanların sayısı gün geçtikçe artıyor. Bu kişiler hem kendi sağlıklarına zarar veriyor, hem de sağlık harcamalarının artması açısından ülke ekonomilerine ciddi yük oluşturuyor. Bu kadar ağır bedenlerin sorunları da ağır oluyor. Morbid şişmanlar psikolojik olarak ağır depresyon ile mücadele ediyor, yalnız bir yaşamın pençesinde sosyal çevre edinmek için çabalıyor, fiziksel ve metabolik sağlık sorunlarına yönelik tedavilerle hayatlarını devam ettiriyor. Zayıflamak için çaba sarfetmeyip daha fazla yemek yemeye yönelerek hayatlarını büyük bir çıkmaza doğru sürüklüyorlar. Sonuçta da mide ameliyatları tek çare olarak seçilen zayıflama yöntemi haline geliyor.
Hiç kilo sorunu yaşamayan veya çocukluk çağından bu yana kilo problemine sahip her birey eğer ailede en az bir kişide süper şişmanlık varsa ileride morbid şişman olabilir. Şişman bir kişinin süper şişman hale gelmesinin altında yemek yemeyi arttıran psikolojik nedenler yatıyor. Bu sebepler kişide yemeğin bir morfin etkisi yaratarak bağımlılığa dönüşmesini sağlar.
Kadınlarda erken çocukluk döneminde yaşanan cinsel taciz, ergenliğe girerken bedende meydana gelen değişimleri kabullenememe ve vücut hatlarını kapatmak için fazla yemeğe yönelme gibi sebepler sayılabilir. Bir de beyinde yemek yeme merkezimizde olan tümör, kafa travması veya radyoterapi tedavisi sonucu direk doyma merkezindeki etkilenmeye bağlı olarak aşırı yeme de morbid obezite ile sonuçlanabilmektedir. Peki ama özellikle çocuklarda görülen süper şişmanlığın önüne nasıl geçilebilir?
1- Çocuğunuzun yeme miktarını ve kilo alım hızını takip edin
Vücudumuz yediği yiyeceklerin içindeki tüm sağlık bileşenlerini önce dokularımız için kullanmaya yönelir. O nedenle yaşa uygun olmayan miktarda besin tüketimi çocukta kas değil yağ depoları oluşturur. Ve eğer çocuk beş yaşından sonra büyürken her ay 500 gram ile 1 kg alıyor ise bu sağlıklı büyümenin değil obezitenin sinyalidir.
2- Anne sütü çok önemli
Doğumdan sonra sadece altı ay kadar tek başına anne sütü ile beslenen bebeğin yetişkin olduğu dönemde şişman olması beklenmez. Fakat anne sütü sonrasında doğru ek besin ve büyüme sırasında doğal besinler ile sağlıklı beslenme şartıyla. Anneler bebeklerini emzirirken mutlaka göğüsteki sütün tamamen boşalmasını sağlayarak emzirmeyi sonlandırmalıdır. Anne bebeğini emzirirken doğru zamanlama ile emmeyi sonlandırmadığı için bebeğin sık acıkarak ağladığını görürüz. Ağlayan bebeği susturmak için de aileler ekstra mama veya farklı besinler vererek bebeği sürekli açlık savaşına sokup daha hayatın ilk yıllarında sık yeme davranışını öğreterek şişmanlamayı kolaylaştırmaktadır.
3- Doyuran besinler seçin
Genelde süper obez olan kişilerin çocukluklarında doygunluğu tam sağlayamayan yüksek şeker, tuz ve yağ içeren yiyeceklerle sağlıksız besinlerle beslendiğini gözlemliyoruz. Bu yiyecekler çok kalorili ama insulin direncinin çocukluk döneminde gelişmesini tetikleyen en tehlikeli besinler. Doyum çocuklara çorba, kuru baklagiller, yağsız et çeşitleri, yoğurt ve yumurta gibi besinlerle sağlanmalıdır. Ve doyana kadar sebze, meyve yeme alışkanlığı kazandırılmalıdır.
4- Hedonik beslenmeye alıştırmayın
Her anne çocuğu yedikçe mutlu olur. Ne kadar yediği çocuğun obez olmasını sağlayan en önemli etmenken fazla yemek yiyen çocuk her zaman annenin duygularının tatminkar olmasını sağlar. Fakat fazla yiyen çocuklarda damak zevki gelişir ve doymadan bağımsız hedonizm dediğimiz duyu açığa çıkar. Hedonizm bir besinin tat özelliğinin ortaya çıkmasında bireysel algı, koku, kıvam ve besinin yağ içeriğini fark etme durumudur. Yemeklerin çocuklarınızda öğün düzeninde olması gerektiğini çocuk sofraya oturmaya başladığı zamandan itibaren aşılamayı unutmayın.
5- Annenin hamilelik süresince doğru miktarda kilo alması önemli
Hamile annelerin modern yaşamın getirdiği baskılar sebebiyle kilo almadan bu süreci geçirmeyi akıllarına koyduklarını görüyoruz. Hamilelik süresince yetersiz kalori alımı dolayısıyla vitamin ve mineral yetersizliği oluşur ve çocukların anne karnında iyi gelişememe riskini artar. İyi gelişemeyen bebek düşük doğum ağırlıklı doğar ve ileriki yıllarda bu kadar zayıf doğan bebek yaşamda kalmak için daha fazla metabolik çaba göstererek hızla kilo alır.
6- Yemeğin fizyolojik ihtiyacı karşılamasını sağlayın
Birçok aşırı şişman kişiyi değerlendirdiğimde duygusal açlığa bağlı yemek yediğini görüyorum. Kilolu kişilerde kaçmak istenilen durumlar, yüzleşmek istenmeyen duygular aşırı yemeye sebep olur. Bu sebeple çocuklar büyürken psikolojik olarak yakından takip edilmelidir. Ve düşük kalorili, bol vitaminli alternatifler, besleyici değeri yüksek öğünler, okulda doğru seçim yapmasını sağlayacak yiyecek alternatiflerini ailenin mutlaka çocuğuna öğretmesi gerekmektedir.
7- Spor çocuğun yaşamının parçası olmalı
Okul öncesi dönemden itibaren çocuğunuzu doğru spor aktivitesine yönlendirmeyi ihmal etmeyin. Yüzme, jimnastik, tenis, basketbol, futbol mutlaka yaşamlarında olsun. Bu sporları yaptırırken çocuğunuzun eğlenmesini sağlayın. Sporu yaşamın normal bir parçası olduğunu anlatın yarışma yapması gerektiğini değil. Spor yapan, şekerli içecek içmeyen, yüksek yağlı yemeği tercih etmeyen çocukların yaşam boyunca kilo sorunu yaşamadığının altını çizmekte yarar görüyorum.
8- Bağırsakları sağlıklı tutun
Çocukluk döneminden itibaren sağlıklı bağırsak aşırı şişmanlık için süper bir kalkandır. Bağırsak iç dokusunun sağlık bütünlüğü kalorilerin dengeli vücuda yayılmasını sağlamaktadır. Bağırsakların sağlığı şekerli yiyeceklerin tanıştırılmaması ile mümkündür.
