Hamile kalmadan önce veya hamilelikte yapılan testler arasında tiroit hormonu da yer alıyor. Yapılan test sonuçlarında tiroit hormon değerlerin normalin dışında ortaya çıkması durumunda anne adayları hamilelikleri boyunca kontrol altında tutuluyor. Çünkü tiroit hormonlarındaki değişimler, anne ve bebek sağlığı açısından tehlike oluşturuyor. Tiroit hormonunun anne karnındaki bebeğin zeka gelişimini de etkileyebildiğini belirten Doç. Dr. Arda Lembet, tiroit rahatsızlığı bulunan anne adaylarının dikkat etmesi gereken noktalar hakkında önemli bilgiler verdi.
Tiroit hormonu
Tiroit; vücutta birçok organın sistemli çalışmasında anahtar görevi gören bir salgı bezidir. Boynun ön tarafında bulunur, yaklaşık 20-25 gram ağırlığındadır. Vücut fonksiyonlarının çalışma hızını ayarlayan iki hormonu üretir ve metabolizmayı kontrol eder. Üreme çağındaki kadınlarda, endokrin sistemi hastalıkları arasında en çok görülen tiroit bezi rahatsızlıklarıdır. Bu nedenle hamilelikte giderek artan bir durum haline gelir. Hamilelik döneminde görülen tiroit rahatsızlıklarının tanısı geç koyulduğu ve tedavi edilmediği takdirde, bebeğin zeka gelişimini etkileyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle hamilelik öncesi veya hamileliğin ilk zamanlarında tiroit fonksiyon testlerinin yapılması ve takip edilmesi gerekir.
Vücuda etkileri
Tiroit bezinin az veya çok çalıştığı durumlarda; düşük, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, fetal kayıp ve hamileliğe bağlı hipertansiyon gibi sonuçların ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Hamilelik döneminde kontrollü kullanılan ilaçlarla, hormon düzeyinin normal sınırlara çekilmesi ve bahsedilen risklerin en aza indirilmesi mümkündür. Tiroit bezinin az çalıştığı durumlarda, tiroit hormonunun miktarı azalır, buna hipotirodizm (zehirli guatr) denir. Fazla miktarda hormon salgılandığında da 'hipertiroitizm' gelişir, yani metabolizma çok hızlanır. Hipotiroitizm, hashimoto hastalığı denilen iltihabi bir durumdur. Vücut kendi tiroit bezine karşı antikor üreterek harap olmasına, bu da zaman içerisinde tiroit hormonu yetersizliğine sebep olur. Diğer bir neden ise, diyetle alınan iyodun azlığıdır. Tuzla alınan iyot bu yetersizliği önler. Hipertiroit tedavisi için alınan ilaçların çok yüksek dozlarda kullanılması da hipotiroitizm'e yol açabilir.
Zeka gelişimine etkisi
2002 yılında Amerikan Obsterik ve Jinekoloji Derneği'nin yaptığı açıklamaya göre; hipotiroitizm taraması, hamileliğin hemen başında yapılmalıdır. Erken yapılan bu tarama sonucunda hastalıktan etkilenme riski olan bebeklerin, tiroit tedavisi ile IQ'da ortalama olarak 4 puanlık bir artışın saptanabilmesi ve hamilenin genel sağlık halinin düzeltilmesi mümkündür. Fetusun ilk 3 ay tüm ihtiyacını anne karşılar. Bu nedenle, eğer varsa annedeki yetersizliğin erken dönemde saptanması gerekir. Fetusun, beyin gelişimi hamilelik süresince devam ettiği için, 9 ay boyunca etkin bir tedavi uygulanır. Tedavi altındaki anne ve bebeğin ultrasonografik olarak tiroit bezi büyüklüğü ve fetal gelişimi yakından takip edilir. Gerekli görülen vakalarda ise fetal kan örneği ile fetal tiroit fonksiyonlarının tayini ve amniyon sıvısı içine yapılan tiroit hormon uygulamaları ve ilaç tedavisinde yapılacak değişiklikler ile fetal hormon seviyelerinin ideal hale getirilmesi mümkün olmaktadır. Hamilelikte artan kan hacmi ve ihtiyaçlara göre tiroit hormon düzeyleri 4-6 haftada bir takip edilir ve sonuçlara göre en etkin ilaç tedavisi uygulama şansı ortaya çıkar.
Tiroit eksikliği belirtileri
Tiroit eksikliğinin belirtileri yavaş gelişir, hatta aylar ve yıllar sürebilir. Bu yüzden anne adayları ve kadınlar kendilerini iyi dinlemeli ve şu belirtileri hissederlerse tiroit şüphesiyle doktora başvurmalıdırlar:
Yorgunluk, halsizlik, güçsüzlük
Kilo alımı
İştahta azalma
Regl düzensizliği
Cinsel isteksizlik
Çok üşüme
Kabızlık
Kas ağrıları
Göz çevresinde şişlik
Tırnaklarda kırılma
Saç dökülmesi Eğer, hastada başka önemli bir sağlık problemi varsa (önemli bir enfeksiyon gibi) tiroit fırtınası dediğimiz önemli acil bir durum oluşabilir. Böyle bir durumda ateş, kalp hızının artması, beyin fonksiyonlarında değişiklik (konfüzyon, nöbet geçirme, koma vb…) görülebilir.
Tanı ve tedavi
Tiroit hastalığının tanısı; hastanın hikayesi, fizik muayenedeki bulgular, kan testleri, ultrason ve hamilelik yoksa tiroit sintigrafisi ile konur. Tiroit tedavisi sonucunda, birçok anne adayı sağlıklı bebeklere sahip olabilir. Önemli olan, hamilelik süresince düzenli aralıklarla kontrole gitmek ve hormon seviyelerinin ölçülmesidir. Ayrıca tiroit hastalığı için kullanılan birçok ilaç bebek için zararlı olmamakla beraber, radyoaktif iyot gibi ilaçlar da kullanılmamalıdır.
Hazırlayan: Şenay Çelik
