POLİKİSTİK OVER SENDROMU NEDİR?
Polikistik over sendromu, üreme hormonlarındaki dengesizliğin neden olduğu yaygın bir sağlık sorunudur. Hormonal dengesizlik yumurtalıklarda sorun yaratır. Yumurtalıklar, sağlıklı bir adet döngüsünün bir parçası olarak her ay salınan yumurtayı üretir. Polikistik over sendromu ile yumurta olması gerektiği gibi gelişmeyebilir veya olması gerektiği gibi yumurtlama sırasında salınmayabilir. Polikistik over sendromu, gözden kaçan veya düzensiz adet dönemlerine neden olabilir. Düzensiz adet dönemi kısırlığa ya da yumurtalıklarda kist gelişimine yol açabilir.
KİMLERDE GÖRÜLEBİLİR?
15 ila 44 yaş arası kadınlarda görülebilir. Çoğu kadın, gebe kalmada sorun yaşadıklarında 20'li ve 30'lu yaşlarında polikistik over sendromlu olduğunu öğrenir. Ancak ergenlikten sonra herhangi bir yaşta olabilir. Ailede hikayesi olanlarda daha yaygın olarak görülebilir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Polikistik over sendromlu kadınlarda adet dönemleri düzensizleşebilir. Yüzde, çenede veya vücutta tüylenme görülebilir. Yüzde, göğüste ve sırtta sivilce oluşabilir. Saç seyrelmesi ya da dökülmesi görülebilir. Kilo almada veya kilo vermede zorluk yaşanabilir. Özellikle boyun boyunca, kasıklarda ve göğüslerin altında ciltte koyulaşma görülebilir.
NEDEN OLUŞABİLİR?
Çok sayıda klinik ve deneysel araştırmalara rağmen hastalığa neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte hastalığa karbonhidrat metabolizmasını düzenleyen 'insülin' hormonunun neden olduğu düşünülmektedir. Aşırı kilonun insülin direncine neden olduğu ve insülin direncinin de polikistik over sendromunu tetiklediği düşünülmektedir. Vücuttaki ana besin kaynağı olan şekerin, enerji sağlamak için kandan vücut hücrelerinin (kas, yağ ve karaciğer hücreleri) içine girmesini sağlayan temel hormon olan insülin, pankreastaki beta hücrelerinden salgılanmaktadır. İnsülin direnciyle birlikte vücutta ortaya çıkan yüksek insülin düzeyleri, yumurtalıklarda erkeklik hormonu (androjenler) üretimini artırmaktadır.
NASIL TESPİT EDİLİR?
Teşhis için tıbbi geçmiş dinlenebilir, fizik muayene ve farklı testler yapabilir. Kan testleri, pelvik muayene, pelvik ultrason (sonogram) uygulanabilir. Kan testleri, androjen hormonu seviyesini kontrol eder. Ayrıca tiroid hastalığı gibi diğer yaygın sağlık sorunları ile ilgili hormonlar da kontrol edilir. Kolesterol seviyesi ve diyabet testi yapılabilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Polikistik Over Sendoromu (PKOS) tedavisi yaşa ve hastanın istediğine göre değişmektedir. Hastalarının tedavileri planlanırken fazla kilolarından diyetisyen gözetiminde kurtulmaları sağlanmalıdır. Zira PKOS olan kadınlarda diğerlerine göre daha fazla görülen obezite, semptomları daha kötüleştirerek tedaviye yanıtı zorlaştırır. Kilo kontrolü neticesinde düzenli adet görme oranı yükseltilmelidir. Tıbbi tedavi ve kilo kaybı sonucunda adette önemli oranda düzelme olabilmekte, yumurtlama probleminin son bulmasıyla bazen gebelik kendiliğinden oluşabilmektedir. Adet düzensizliğinin devam ettiği durumlarda ise yumurtlamayı uyaran ilaçlar ve hormon iğneleri kullanılabilir. Takipler sonucunda gelişen yumurtalardan normal ilişki önerilerek veya aşılama yöntemi ile gebelik oluşturulmaya çalışılır. 3-4 kez yapılan takip ve aşılama neticesinde gebelik halen oluşmamışsa tüp bebek yöntemine geçilmesi önerilir.
Çocuk sahibi olmak istemeyen hastalarda ise amaç hastanın hormonal dengesini düzenlemek ve düzenli adet görmeyi sağlamaktır. Bunun için doğum kontrol hapları veya progesteron içeren hormonal tedaviler uygulanabilir. Tedavinin başarısında hasta ve yakınlarını doğru bilgilerle yönlendirerek doğru ilaçların kullanımının sağlanması önemli faktörlerdendir. Tıbbi duruma göre uygun bir diyet ve egzersiz programı da kişiye önerilir. Bununla birlikte insülin direncini kıran ve erkeklik hormonunun etkisini bloke eden ilaçlar da verilebilmektedir.
