Faruk Erdem / sabah.com.tr
LOKANTALAR KAPANACAK SAÇMALIĞI
Bugünlerde çokça ilginç sözler duymaya başladık. 'Lokantalar kapatılacak', 'muhtarlıklar kaldırılacak' gibi akla ziyan laflar derken şimdi de 'kıdem tazminatına el konulacak' saçmalığı ortaya atıldı.
KIDEM TAZMİNATI FONU DEVLET KORUMASI ALTINDA
Siyaseten bir şey yapamayacaklarını anlayanlar, sandıktaki yenilgilerini bu şekilde kafaları karıştırarak gidermeye çalışıyor. Oysa kıdem tazminatı kanunlarla düzenlenmiş ve güvence altına alınmış, çalışanlar açısından da kazanılmış bir hak. El konulması da kaldırılması da mümkün değil. Üstelik şimdi yürütülmekte olan fon çalışması ile de devlet garantisi altına alınacak. Böylece her çalışanın tazminatı korunacak.
Şu anda 1 yıl olan süre 1 güne düşecek. 1 gün bile çalışan tazminat alabilecek.
İsterseniz hem tazminat ile ilgili hem de bu fon ile ilgili kafalardaki bazı soruları kısa kısa cevaplayalım.
KIDEM TAZMİNATINI KİMLER ALABİLİR?
Aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olan ve işveren tarafından haksız ve nedensiz olarak işten çıkartılan her işçi kıdem tazminatı alabiliyor. Yine kanunların düzenlediği haklı fesih şartları ile istifa eden bir kişi de kıdem tazminatı alabiliyor. Askere giden, emekli olan çalışanlar da ayrıldıklarında tazminat alabiliyor. Ayrıca 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olmuş ve 15 yıl 3.600 günü tamamlayan çalışanlar da istedikleri takdirde ayrılıp tazminatı alabiliyor.
Kadın işçinin evlenmesi sonrası 1 yıl içinde ayrılırsa tazminat ödeniyor. Yine ölüm halinde de tazminat ödeniyor.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIYOR?
En az 1 yıl çalışan bir işçinin kıdem tazminatı her yıl için 30 günlük brüt ücretidir. Bu brüt ücrete işçiye düzenli olarak ödenen tüm ücretler katılıyor.
Yol parası, yemek parası, ikramiye, makam tazminatları gibi ödemeler brüt ücrete eklenerek hesaplama yapılıyor.
HAMİLELİK VEYA DOĞUM NEDENİ İLE AYRILAN İŞÇİ, KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Kendi isteği ile ayrılan işçiler yukarıda saydığımız haklı fesih şartları oluşmadan tazminat alamıyor. Maaşın ödenmemesi, gerçek maaşın bordroda gösterilmemesi, ahlak iyi niyet kurallarına uyulmaması gibi sebeplerle istifalarda tazminat ödeniyor. Ancak hamilelik ve doğum gibi sebeplerle ayrılanlar tazminat alamıyor.
KIDEM TAZMİNATINDA BİR ÜST SINIR VAR MI?
Kıdem tazminatı hesaplanırken 4/A kapsamındaki çalışanlar için bir tavan bulunuyor. Yani brüt ücretiniz çok yüksek olsa da her yıl değişen bu tavan dışında bir ödeme yapılmıyor. Yani sizin brüt maaşınız 10 bin lira da olsa bu yıl için hesaplanacak üst sınır 4.426,16 TL olarak belirlendi. Bu sınır Basın İş Kanunu çalışanlarında uygulanmıyor.
KIDEM TAZMİNATINDA ZAMANAŞIMI VAR MIDIR?
Kıdem tazminatı işçinin ayrılmasından hemen sonra ve nakit olarak tek seferde ödenmelidir. Bu konuda zaman aşımı da 10 yıldır. 10 yıl içinde talep etmezseniz hakkınızı kaybedersiniz.
KIDEM TAZMİNATIMDAN KESİNTİ YAPILIR MI?
Kıdem tazminatından damga vergisi dışında hiçbir kesinti yapılamaz.
GAZETECİLER NE KADAR SÜREDE KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANIRLAR?
Meslekte en az beş yıl çalışmış olan gazetecilere kıdem hakkı tanınır. Kıdem hakkı gazetecinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren hesaplanır.
KIDEM TAZMİNATI FONU NASIL ÇALIŞACAK?
Yeni sistemde her çalışanın bir kıdem tazminatı hesabı olacak. İşverenler her ay buraya çalışanlar adına ödeme yapacak.
NE KADAR SÜREDE KIDEM HAKKI KAZANILACAK?
Şu anki sistemde bir işyerinde bir yıldan az çalışanın kıdem hakkı bulunmazken, yeni sistemde bir gün çalışanın dahi hakkı olacak.
İŞTEN AYRILANIN TAZMİNATI OLACAK MI?
Yeni sistemde atılma ya da istifa ayrımı yapılmayacak. İşten ayrılan işçinin fondaki hesabı yeni işe girdiğinde oraya devredilecek. Bazı özel durumlarda 'ev almak' evlenmek gibi bu parayı çekme hakkı da olacak.
ŞU ANKİ ÇALIŞANLAR NE YAPACAK?
Çalışanlara iki seçenek sunulacak. İsterlerse yeni sisteme geçecekler isterlerse şu anki sistemde kalabilecekler.
