Ulusal Varlık Fonları, çeşitli finansal varlıklara yatırım yaparak gelirini artırmayı hedefleyen, devletin sahipliği ve yönetimi altında çalışan fonlardır. Bu fonun geliri genellikle bütçe fazlalarından oluşur.
FON NASIL ÇALIŞIR?
-Mevcut vergi yükünü düşürür.
-Bir varlık fonu kurarak bütçe fazlalarını buraya aktarır ve bu fonla ulusal ya da yabancı bazı finansal varlıkları satın alıp gelirlerini artırmaya çalışarak gelecek kuşaklara refahı aktarma yoluna gidebilir.
AMAÇ KAZANÇLI KULLANMAK
Bu tür fon yönetimlerinde temel hareket noktası varlıkları risk ve getiri dengesini gözeterek kazanç amaçlı kullanmaktır. Bu işlemleri, bütçe kısıtlamaları altında yürütmek kolay değildir. Varlık fonu kuruluşunun bir nedeni de bu kısıtlamalardan kurtulmaktır.
'ÜLKE SİGORTASI'
Dünya genelinde 40'tan fazla ülkede 80'e yakın varlık fonu bulunuyor. Türkiye'de ise 15 Temmuz sonrasında, ülkemizin gelecekteki yatırımlarının hem finansmanını sağlamak hem de ekonomik istikrarın sürdürülmesini sağlayacak bir sigorta görevi taşımaktadır.
GELECEK KUŞAKLARA REFAH SAĞLAMAK
Bir varlık fonu kurulmasının genel olarak iki temel amacı vardır:
-Ülke ekonomisinin, konjonktürel etkilerden kurtarılarak istikrarlı biçimde işlemesini sağlamak.
-Gelecek kuşaklara refah aktarabilmek. Bu çerçeveden bakınca fonun varlıkları ve getirilerinin karşılaşacağı risklerden yüksek olması gerekli
MERKEZ'İN NEZDİNDE KURULUYOR
Varlık fonlarının kuruluş yeri olarak iki farklı uygulama söz konusudur:
-Varlık Fonları, Merkez Bankası nezdinde kurulabilmektedir. Merkez Bankaları, rezervlerini değerlendirirken benzer işlemler yaptıkları için belirli bir deneyime sahiptirler. Ayrıca Merkez Bankalarının bağımsız yapısı bu tür fonların yönetimini siyasal etkilerden uzak yürütebileceği izlenimi vermekte, dolayısıyla kamuoyu nezdinde güven yaratmaktadır.
-Varlık Fonları, ayrı bir şirket ya da idare olarak kurulabilmektedir. Bu tür bir kuruluşun, kendisini kanıtlayana kadar güven sorunuyla ve eleştirilerle karşılaşması olasılığı yüksektir.
VARLIK FONUNUN TEMEL DAYANAĞI NEDİR?
Bir varlık fonu kurulabilmesi için her şeyden önce bir varlık ya da kamu elinde oluşmuş bir gelir fazlalığı olması gerekir. Buna göre varlık fonları iki şekilde kuruluyor.
DÜNYADA ÖRNEKLERİ VAR
-Bir veya birden fazla emtiaya dayalı fonlar: Bunlar genellikle ihraç edilen emtianın gelirleri nedeniyle oluşan bütçe fazlalarından oluşur. Tipik örnekleri körfez ülkelerinin kurdukları fonlardır. Bu fonların çoğu ihraç edilen petrolden sağlanan gelirlerle oluşturuldu. Norveç'in kurduğu emeklilik fonu da benzer şekilde Kuzey Denizinden elde edilen petrol gelirlerinin yarattığı bütçe fazlasını gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlıyor.
-Bir emtiaya dayalı olmayan fonlar: Bunlar ya Dış ticaret fazlaları ile ya da emeklilik fonlarında biriken paralarla oluşturuluyor. Bu tür fonların tipik örnekleri Çin, Kore ve Hong Kong gibi ülkelerin kurdukları varlık fonlarıdır. ABD'nin her iki örneğe de giren birden fazla varlık fonu bulunuyor.
VARLIK FONU TÜRKİYE'NİN GELİŞİMİNİ NASIL ETKİLER?
Türkiye'de ulusal varlık fonunun zaman ilerledikçe kendi kaynaklarını yaratması ve gündeme alınan büyük ölçekli yatırımların finansmanının sağlanmasına ek olarak bankacılık sisteminin finans sektöründeki hakimiyetini de azaltacağı beklenmekte. Fonun ayrıca finansal stres ortamında piyasalarda denge ve istikrar sağlayıcı bir etki yaratacağı da öngörülüyor.
ULUSLARASI ARENADA DAHA FAZLA SÖZ
Tasarıda fon için "Ekonominin yapısal sorunlarını aşmasında katkı sağlamasının yanı sıra, dış politikanın önemli bir enstrümanı olarak Türkiye'nin uluslararası arenada daha fazla söz sahibi olmasına da katkı sağlayacaktır" görüşü de yer alıyor.
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde iç tasarruf yetersizliğinden dolayı yeterince yatırım yapılamaması, nüfus fazlalığı ve teknolojik gelişmelerden yoksunluk gibi sorunlar söz konusu ülkelerin kalkınması için yeterli seviyelere ulaşmasının önünü tıkıyor.
EKONOMİK HEDEFLERE ADIM ADIM
Birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomilerine göre özellikle tasarruf oranları düşük olan Türkiye'nin bu bağlamda gerçekleştirmesi gereken uygulamalar arasında son dönemde açıklanan "Türkiye Varlık Fonu" ekonomik hedeflere ulaşmada önemli bir adım olacak.
DEV PROJELERE DAHA KOLAY FİNANSMAN
Oluşturulacak bu fonla; kalkınmanın lokomotifi olan reel sektör yatırımlarına, stratejik öneme sahip şirketlere finansman sağlanarak kalkınmanın hızlandırılması, ekonomide yüksek ve sürdürülebilir büyüme oranlarının yakalanması ve ekonomik istikrarın sağlanmasının önünün açılmasına katkı sağlayacak.
Türkiye Varlık Fonu her şeyden önce, Türkiye'nin dev projelerinin finansmanı konusunda önemli bir rol oynayacaktır. Otoyol ve köprü projeleri, hızlı tren ve demiryolları, savunma sanayii ve sağlık sektörü gibi stratejik alanlarda ve özellikle nükleer santraller olmak üzere enerjide dışa bağımlılığın kırılması noktasındaki projelerin finansmanında kaynak sağlayacak.
Bu şekilde yerli üretim desteklenecek ve kaynak aktarımının dışarıya çıkması önlenerek elde edilecek tasarrufların varlık fonuna aktarılmasıyla sürekli kaynak transferi sağlanabilecek.
RESMİ GAZETE'DE YAYIMLANDI
5 Şubat 2017 tarihli Mükerrer Resmî Gazete yayınlanan iki Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile önemli bazı kamu iktisadi kuruluşları ve Savunma Sanayii Destekleme Fonunun tasarrufunda bulunan 3 milyar Türk Lirası, Türkiye Varlık Fonuna aktarıldı.
