Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, yabancıların Türkiye'ye girişleri, kalışları ve çıkışları ve sağlanacak korumanın kapsamına, uygulanmasına ilişkin esasları AB ile uyumlu hale getiren Kanun'u onayladı.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile vatansızlara Türkiye'de yasal ikamet edebilme hakkı sağlayan "vatansız kişi kimlik belgesi" düzenlenecek.
Kanun kapsamındaki hiç kimse, işkenceye, insanlık dışı, onur kırıcı ceza, muameleye tabi tutulacağı veya ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti, siyasi fikirleri dolayısıyla hayatının, hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemeyecek.
Ülkeye girişlerde kapsamlı kontrole tabi tutulması gerekli görülenler, en fazla 4 saat bekletilebilecek. Yabancı, bu süre içerisinde ülkesine dönebileceği gibi 4 saatlik süreyle sınırlı kalmaksızın ülkeye kabulle ilgili işlemlerin sonuçlanmasını da bekleyebilecek.
Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi, ikamet veya çalışma izni olmayanlar, bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiği veya sahte olduğu anlaşılanlar, vize, vize muafiyeti, ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az 60 gün süreli pasaport, pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar, Türkiye'ye giremeyecek.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye dışında olup da kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye'ye girmesinde sakınca görülen yabancıların Türkiye'ye girişini yasaklayabilecek. Türkiye'ye giriş yasağının süresi en fazla 5 yıl olacak ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit bulunması halinde, bu süre en fazla 10 yıl daha artırılabilecek.
Kamu düzeni veya kamu güvenliği nedeniyle bazı yabancıların ülkeye kabulü, Genel Müdürlük tarafından ön izin şartına bağlanabilecek.
-Vize zorunluluğu-
Türkiye'de 90 güne kadar kalacak yabancılar, vatandaşı oldukları veya yasal bulundukları ülkedeki konsolosluklardan geliş amaçlarını da belirten vize alarak gelebilecekler.
Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye'de sağladığı kalış süresi, her 180 günde 90 günü geçemeyecek.
Ülke menfaatleri göz önünde bulundurularak vize verilmesinde yarar görülen yabancılara, istisnai Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerince resen vize verilebilecek.
Deniz limanlarına gelip, 72 saati geçmemek kaydıyla liman şehrini veya civar illeri turizm amaçlı gezecek kişilerden, mücbir nedenlerle Türk hava ve deniz limanlarını kullanmak zorunda kalan taşıtlardaki yabancılardan liman şehrine çıkacak kişilerden vize aranmayabilecek.
Vize almadan sınır kapılarına gelen yabancılara, süresi içinde Türkiye'den ayrılacaklarını belgelemeleri halinde, sınır kapılarında istisnai olarak vize verilebilecek. Türkiye'den transit geçecek yabancılara, havalimanı transit vizesi şartı getirilebilecek.
-Bakan onayıyla vize-
Kanunda, vize verilemeyecek yabancılar şöyle sıralanıyor:
"Talep ettikleri vize süresinden en az 60 gün daha uzun süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar, Türkiye'ye girişleri yasaklı olanlar, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından sakıncalı görülenler, kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşıyanlar, Türkiye'nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca suçluların geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanık olanlar veya hükümlü bulunanlar, kalacağı süreyi kapsayan geçerli sağlık sigortası bulunmayanlar, Türkiye'ye giriş, Türkiye'den geçiş veya Türkiye'de kalış amacını haklı nedenlere dayandıramayanlar, kalacağı sürede, yeterli ve düzenli maddi imkana sahip olmayanlar, takip ve tahsil edilmesi gereken alacakları ödemeyi kabul etmeyenler, takip edilen borç ve cezalarını ödemeyi kabul etmeyenler."
Bu sayılanlar kapsamında olmasına rağmen vize verilmesinde yarar görülenler, içişleri bakanının onayıyla vize alabilecek.
-İkamet izinleri-
Türkiye'de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da 90 günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunlu olacak. İkamet izni, 6 ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybedecek.
Yasa, çalışma izni, kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni, insan ticareti mağduru ikamet izni ve iptal şartlarını düzenliyor.
Aile ikamet izni verilmeden veya uzatılmadan önce makul şüphe varsa evliliğin sırf ikamet izni alabilme amacıyla yapılıp yapılmadığı araştırılacak. Evliliğin bu amaçla yapıldığı tespit edilirse aile ikamet izni verilmeyecek, verilmişse iptal edilecek. Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilecek.
Türkiye'de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izniyle kalan veya Göç Politikaları Kurulu'nun belirlediği şartlara uyan yabancılar, süresiz ikamet izni alabilecek.
Diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmadan, bakanlığın onayı alınmak ve en fazla birer yıllık sürelerle olmak kaydıyla valiliklerce insani ikamet izni verilebilecek.
İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle işbirliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri amacıyla 30 gün süreli ikamet izni verilebilecek. Çalışma izni muafiyet teyit belgesi, ikamet izni sayılacak.
-Vatansızlara kimlik belgesi-
Vatansız kişilere, Türkiye'de yasal olarak ikamet edebilme hakkı sağlayan vatansız kişi kimlik belgesi düzenlenecek. Bu belge, ikamet izni yerine geçecek, 2 yılda bir valiliklerce yenilenecek.
Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilecek. Sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde idare mahkemesine başvurulabilecek. Başvurular 15 gün içinde sonuçlandırılacak. Mahkemenin bu konuda verdiği karar kesin olacak.
