Kimi altın yazması Kuran sayfalarını satarak geçinebildi. Kimi sahilde yatıp, bir kömür treni ile seyahat etti. Kimi 50 yıllık hasreti bitip Türkiye'ye dönme izni gelince, bilet parası bulamadan öldü. Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından sürgüne gönderilen hanedan ailesinden geriye kalanlar, ilk kez geçtiğimiz günlerde Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun ev sahipliğinde Londra Büyükelçiliği'nde bir araya geldi.
Sabah, İngiltere'de yaşayan Osmanlı ailesi üyelerinin kapısını çaldı. Ailenin en yaşlı üyesi, Padişah V. Murad'ın torunu Osman Selaheddin Osmanoğlu'nun anlattıkları şöyle:
ÜLKE ÜLKE DOLAŞTILAR: Babam Ali Vasıb Efendi, Çırağan'da doğdu. Galatasaray Lisesi mezunu. 21 yaşında sürgüne yollandı. İlk olarak Macaristan Budapeşte'ye gittiler, 6 ay kaldılar. Sonra büyük babam ile Fransa'da Nice şehrine yerleşti, orada 11 yıl yaşadılar. Annem de Sultan Mehmet Reşat'ın torunudur. Ardından Mısır'a gittiler. Osmanlı hanedanlığı için merkez Mısır oldu ve II. Dünya Savaşı sırasında ben de orada doğdum.
ZOR YILLAR: O yıllar çok zor geçti. Meslekleri yoktu. Türkiye her birine bin lira verdi. Bu para bir kaç ay yaşattı ama sürgün 50 yıl sürdü. Türkiye'den destek alınamadı. Büyükelçiler bizim ailemizi sokakta görünce korkar, kaçardı. "Görürler Ankara'ya bildirirler" diye düşünürlerdi.
DİŞÇİSİNDEN BORÇ ALDI: Dedem Selahattin Efendi, dişçisinden borç alırdı. İlk 10 yılda bir kaç kişi parasızlıktan intihar etti. Sultan Abdülhamid'in oğlu Şehzade Abdürrahim Hayri bunların arasında.
'3-5 SENEYE DÖNERİZ": İlk sürgün yıllarında herkes "Bir devrim yapılıyor. Devrim olsun Cumhuriyet otursun, 3-5 sene sonra buyurun gelin" denmesi bekleniyordu. Benim ailem, "Acaba bu sene mi? Seneye mi döneriz?" diye düşündü her zaman. Kimse 50 sene dönmemeyi düşünmedi. Ama hiçbiri Türkiye'ye karşı davranmadı.
50 YIL SONRA GELEN İZİN: 1952'de Adnan Menderes sultanlara ilk izni çıkardı. Erkeklere de 1974 yılında yani tam 50 sene sonra izin verdiler. Ben 34 yaşında ilk kez Türkiye'ye gittim.
PİLOT ŞEHZADE: Herkes gibi normal şekilde okula gittim. ABD, Kanada'da finans müdürü olarak çalıştım. Bir diğer şehzade Ziyaeddin, pilottu ve 3 ay önce emekli oldu.
FATİH'İ 'TORUNU' OYNAYACAK: Fatih Sultan Mehmet'in hayatıyla ilgili belgesel yapılıyor. Fatih'in yaşlılık dönemini yine bir şehzade, Sultan II. Abdülhamid'in torunu Orhan oynayacak. Kendisi Türkiye'de yaşıyor.
AT ÜSTÜNDE 50 BİN KM.: Bu dizi, doğru olmayan bir hikaye. Ciddiye almıyorum. Dedem Sultan Süleyman, 46 yılda at sırtında 50 bin kilometre gitmiş. Sarayla bu kadar uğraşacak vakti yoktu.
TÜRK OLARAK BÜYÜYECEK
Mahmut Namık Osmanoğlu, geçen yıl Türk vatandaşlığını aldığını anlattı. Osmanoğlu, "En büyük pişmanlığım Türkçeyi bilmemek" dedi. 9 aylık oğlunu işaret ederek, "Oğlum Ziya'ya, Türkçe konuşması için Türk bir bakıcı bulacağız. O benden ya da babamdan farklı olacak. Ziya, Türk olduğunu bilerek büyüyecek. Ben bunu bilerek, söyleyerek yetişemedim" diye ekledi.
KEŞKE TÜRKÇE KONUŞABİLSEK
Osmanlı ailesinden bugün 77 kişi hayatta. 25'i "şehzade," 16'sı "sultan," 23'ü "sultanzade," 13'ü de "hanım sultan." Amerika'dan, İngiltere, Mısır ve Ürdün'e uzanan coğrafyada yaşıyor, farklı dillerde konuşuyorlar. Mediha Sultan'ın torunu Leila Beggin, "Facebook'ta grup kurduk ve bu sayede görüşme imkânımız oluyor" diyor. Beggin, oğlu Orhan ve eşi Andrew ile Oxford'da yaşıyor. Onun da en büyük pişmanlığı Türkçe konuşamamak.
MEHMET NAYIR
